Katiba yetu:-
1. Ilitambue tatizo hili.
2. Kwamba ni jukumu la serikali kuwahudumia kwa kila hali wakati wa utumishi wao na baada kustaafu ili kutekeleza wajibu wao ipasavyo.
[12:37, 09/06/2023] T: Ni kweli Mzee wangu @M katika nchi nyingi barani Afrika, kumekuwa na changamoto katika utawala na moja ya sababu kuu ni watumishi wa vyombo nyeti vya serikali kujihusisha na biashara ili kujipatia kipato au kujiandaa kimaisha baada ya kustaafu.Hali hii inaweza kusababisha migongano ya maslahi na ufisadi, na inaweza pia kuathiri ufanisi wa utendaji wa serikali.
Kuhusu katiba, ni muhimu kutambua kuwa katiba za nchi mbalimbali barani Afrika zinatofautiana. Baadhi ya katiba zinaweza kutaja masuala yanayohusiana na utumishi wa umma na haki za watumishi wa serikali, lakini siyo kila katiba inazingatia suala la watumishi wa vyombo nyeti kufanya biashara kujikimu kimaisha au kujiandaa baada ya kustaafu.
Hata hivyo, ni wajibu wa serikali kutoa huduma na kulinda haki za watumishi wa umma wakati wa utumishi wao na baada ya kustaafu.
Hii inaweza kujumuisha masuala kama mishahara na marupurupu yanayotosha, mafao ya kustaafu, huduma za afya, na mazingira mazuri ya kazi.
Ili kushughulikia tatizo la watumishi wa vyombo nyeti kufanya biashara kujikimu kimaisha au kujiandaa kuendesha maisha baada ya kustaafu, serikali zinahitaji kuchukua hatua madhubuti. Hatua hizo zinaweza kujumuisha kuimarisha maadili ya utumishi wa umma, kutoa mafunzo na uwezeshaji kwa watumishi wa umma, kuweka mfumo mzuri wa udhibiti na uwajibikaji, na kuwezesha mazingira ya kiuchumi ambayo yanawapa watumishi wa umma fursa za kujikimu kimaisha bila kujihusisha na biashara zisizofaa au ufisadi.
Ni muhimu pia kwa raia na jamii kwa ujumla kuwa na ufahamu na kuhimiza uwajibikaji katika utumishi wa umma, na kushirikiana na serikali katika kupambana na ufisadi na mienendo isiyofaa. Hii itasaidia kujenga taasisi imara na kuendeleza utawala bora katika bara la Afrika.Nawaza tu
Wataalam wa mambo ya saikolojia na asilimia ya mwanadamu watusaidie tunafanyaje hapa katika Katiba ili tupate mwananchi bora na matokeo yake Kiongozi bora.?
Tunaweza kujikuta tunaongelea matokeo ya tatizo na sio chanzo cha tatizo; kwa mfano: ukosefu wa maadili, ni matokeo ya makuzi, malezi, mazingira ya atokako…
Katika mfumo wetu kuna fikra zinazokinzana juu ya ukwasi a.k.a utajiri wa mtu au Taasisi binafsi. Tusipozishughilikia hizi athari zake ni lukuki.
Mchanganyo wa uelewa kati ya itikadi ipi tunaifuata kama nchi kati ya ujamaa na ukapitalisti (sio ubepari) hii pia inaleta mitazamo yenye athari kuu kwenye nguvu kazi yetu ndani ya nchi katika nyanja zote binafsi na kiserikali
Naomba niishie hapa niache mjadala uendelee namna ambavyo haya ya naingia katika KATIBA ya Watu.
1. Haki ya kupata pensheni: Katiba inapaswa kutambua haki ya wazee waliostaafu kupata pensheni inayolingana na michango yao ya kazi ya muda mrefu. Hii inajumuisha kuhakikisha kuwa pensheni ni ya kutosha na inawawezesha kuishi maisha yenye staha.
2. Ulinzi dhidi ya unyanyasaji na ubaguzi: Katiba inapaswa kutoa ulinzi wa kisheria dhidi ya unyanyasaji, ukatili, na ubaguzi kwa wazee waliostaafu. Hii ni pamoja na ulinzi dhidi ya unyanyasaji wa kifamilia, kifedha, kimwili, na kisaikolojia.
3. Huduma za afya: Katiba inapaswa kutambua haki ya wazee waliostaafu kupata huduma za afya bora na za gharama nafuu. Inaweza kujumuisha upatikanaji wa matibabu, dawa, huduma za afya ya akili, na huduma maalum kwa mahitaji yao ya kiafya.
4. Makazi na mazingira salama: Wazee waliostaafu wanahitaji makazi salama na mazingira yanayowajali. Katiba inaweza kuhakikisha ulinzi wa makazi na kuweka viwango vya ubora na usalama kwa vituo vya huduma za wazee, ikiwa ni pamoja na nyumba za uuguzi na vituo vya utunzaji wa wazee.
5. Ulinzi wa haki za mali: Katiba inapaswa kulinda haki za mali za wazee waliostaafu na kuwazuia kutapeliwa au kudhulumiwa mali zao. Hii inaweza kujumuisha kinga dhidi ya udanganyifu, utapeli, na uporaji wa mali.
6. Ushiriki na uwakilishi: Wazee waliostaafu wanapaswa kuwa na fursa sawa ya kushiriki katika maamuzi ya kisiasa, kijamii, na kiuchumi. Katiba inaweza kuweka mifumo ya uwakilishi na kushirikisha wazee katika mchakato wa uamuzi, kama vile kuunda baraza la wazee au kuwezesha uwakilishi wao katika vyombo vya maamuzi.
7. Elimu na mafunzo: Katiba inaweza kutambua umuhimu wa elimu na mafunzo kwa wazee waliostaafu ili kuwawezesha kushiriki kikamilifu katika jamii. Hii inaweza kujumuisha upatikanaji wa elimu ya muda mfupi, mafunzo ya ujuzi, na fursa za maendeleo ya kibinafsi.
8. Ulinzi wa maslahi ya wazee waliostaafu: Katiba inaweza kuhakikisha kuwepo kwa mifumo ya ulinzi wa maslahi ya wazee waliostaafu. Hii inaweza kujumuisha usimamizi wa mifuko ya pensheni, ushauri wa kisheria, na uwepo wa mashirika yanayowatetea wazee.
9. Utamaduni na mila: Katiba inaweza kutambua na kulinda utamaduni na mila za wazee waliostaafu, ikiwa ni pamoja na kuwawezesha kushiriki katika shughuli za kitamaduni na kuheshimu haki zao za kikabila na kitamaduni.
Katiba ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania ya mwaka 1977, ambayo ilifanyiwa marekebisho mwaka 2005. Katiba hii ina maelezo na misingi kadhaa inayohusiana na ajira na malipo ya ujira. mifano ya vifungu muhimu katika Katiba ya Tanzania:
1. Ibara ya 9 (1): Inatambua haki ya kila mtu kuajiriwa na kupata fursa za kufanya kazi. Haki hii inalindwa na inapaswa kufuata sheria na kanuni zilizowekwa.
2. Ibara ya 9 (2): Inatoa uhuru wa mtu kuchagua kazi na kufanya kazi bila kunyanyaswa au kulazimishwa kufanya kazi fulani.
3. Ibara ya 10 (1): Inatambua haki ya kila mtu kustahili ujira unaolingana na kazi wanayofanya na haki ya kulipwa malipo kwa wakati unaofaa kulingana na sheria na makubaliano.
4. Ibara ya 10 (2): Inahakikisha kuwa hakuna mtu atakayenyimwa haki yake ya malipo ya ujira kutokana na rangi, jinsia, kabila, dini, asili, maoni ya kisiasa, au hali nyingine yoyote inayofanana.
5. Ibara ya 11: Inalinda haki ya kila mtu kupumzika na kupata muda wa ziada baada ya kufanya kazi kwa muda fulani. Inasema kwamba mtu hawezi kufanya kazi zaidi ya saa za kawaida bila ridhaa yake na bila kupokea malipo ya ziada kulingana na sheria na makubaliano.
Katiba ya Tanzania inatoa miongozo na kanuni za msingi kuhusu ajira na malipo ya ujira. Hata hivyo, masuala ya kina yanayohusiana na sheria za ajira na malipo ya ujira yameainishwa katika sheria zinazosimamia masuala hayo, kama vile Sheria ya Ajira na Sheria ya Mishahara na Masilahi Mengine ya Wafanyakazi. Sheria hizi zinasimamia haki na wajibu wa pande zote zinazohusika katika ajira na malipo ya ujira hapa Tanzania.
Mdau akaongezea
[15:05, 09/06/2023] Mzee K: Kuhusu biashara na utumushi wa umma nimekuwa very specific. Vyombo nyeti vya serikali. Nivitaje: Vyote chini ya Wizara za Mambo ya Ndani, Ulinzi, Fedha, Sheria TISS, PCCB. Najua sio rahisi baadhi yetu kukubaliana nami, lakini ndivyo nionavyo. Kwani ni ukweli ulio wazi kuwa watendaji wa vyombo hivi, wanapoingia kwenye shughuli za kibiashara, dhahiri uadilifu na umakini wao wa kazi unakuwa wa mashaka na muda wanaupata vipi🤷🏻♂️ [15:11, 09/06/2023] K: Kwa uhakika Nakubaliana na wewe kwa vyovyote vile ziko nafasi nyeti; ili umakini wake uwe na garantii na upimaji wake wa matokeo uwe na usawa the incentives must indicate wewe tulikuwa nyenzo zote Maarifa, ulinzi, vitendea kazi, hata familia yako tuliiangalia…vipi leo umekuwa mzembe!!!Ni sahihi kabisa ,Sasa vipengele kwenye katiba vinatosha kuonyesha huu unyeti!!?
[15:35, 09/06/2023] M: Narudia tena, kimsingi vyombo hivi kuyumba kwa Afrika, ndio umekuwa msingi wa kukosekana kwa uadilifu kwenye serikali zetu. Mkoloni alitawala kwa vyombo vitatu tu. Fedha, Mambo ya Ndani na Sheria. Kazi zao zikiwa:1. Hazina – Kukusanya fedha na kusimamia wa matumizi,
2. Polisi, Magereza nk. Kulinda usalama wa raia, na wafungwa
3. Sheria – Kutoa kuhukumu kwa wahalifu.
Watumishi wa umma wa makundi haya, wanapoingia kwenye biashara tutegemee nini kama sio matatizo haya ya kuzorota kwa utawala kwenye serikali zetu za Afrika!!
Tunawazuiaje kufanya ya maendeleo binafsi bila ya kuingilia undani wao….uzoefu wa wenzetu nchi zilizoendelea wa nafanyaje hapa?
Wadau tupate uzoefu hapa tusaidiane ili Katiba hii iwe na msingi thabiti wa hili Jambo
Watusadie kwa kweli. Hili si jambo la kuwekwa pembeni kama kweli tuna nia ya kuimarisha utawala bora.
Binafsi niseme tu laiti azimio la Arusha lingezingatiwa tangu awali bila kulivuruga naimani kubwa tungelikuwa na viongozi waadilifu na wazalendo wa kweli katika taifa hili.
Hapa nimeona tunawaangalia wateuliwa ,vipi wateuzi wa hao wasimamizi wa hizo / hivyo vyombo ulivyotaja ndugu yangu?!,,Je,hawana makando kando yanawaletea ugumu hao wasimamizi hizo taasisi za kiuchunguzi na usalama wa nchi kwa ujumla?
Twaweza dhani kuwa shida ipo kwa viongozi wa hivyo vyombo/taasisi kumbe tatizo lipo pembeni kazi yake kutembeza vimemo ambavyo vinawaletea shida ya kiutendaji hao watumishi wa hizo taasisi/vyombo vya ulinzi na usalama…
Pengine hata sheria zetu ni dhaifu ndio maana wakuta kila uchao report ya CAG ikitoka ,tunakutana na ubadhirifu wa kutupa na waliotajwa bado wakuta nao mtaani kwa raha zao bila hata hofu usoni. Sana sana hatua zikichukuliwa nikuhamishwa au kuondolewa tu kwe nafasi ilihali adha na shida aliyoileta kwa taifa ni kubwa.
KATIBA YENYE MENO MAKALI PASIPO KUANGALIA CHEO NA NAFASI YA MTU NDIO SULUHISHO LA HAYA YOTE.
1. Wizara ya Mambo ya Ndani: Wizara hii inahusika na masuala ya usalama wa ndani ya nchi, utawala wa sheria, uhamiaji, polisi, na vyombo vingine vya ulinzi na usalama.
2. Wizara ya Ulinzi: Wizara hii inasimamia masuala ya ulinzi wa taifa, jeshi la wananchi, usalama wa mipaka, na ulinzi wa rasilimali za taifa.
3. Wizara ya Fedha: Wizara hii inahusika na masuala ya fedha za umma, sera ya kiuchumi, usimamizi wa bajeti, na masuala ya kodi.
4. Wizara ya Sheria: Wizara hii inasimamia mfumo wa sheria na haki, mahakama, mwendesha mashtaka, na masuala ya kisheria yanayohusiana na utawala wa umma.
5. Taasisi ya Usalama wa Taifa (TISS): Taasisi hii inajihusisha na masuala ya usalama wa kitaifa, upelelezi wa ndani na nje, na inashirikiana na vyombo vingine vya ulinzi na usalama katika kutoa taarifa za ujasusi.
6. Tume ya Kuzuia na Kupambana na Rushwa (PCCB): Tume hii inapambana na rushwa na ufisadi katika utumishi wa umma na sekta binafsi nchini. Inachunguza, inakamata, na kuwashtaki watuhumiwa wa vitendo vya rushwa.
Inaonekana kuwa wasiwasi wako @Mzee Kinswaga ni kwamba watendaji wa vyombo hivi vyenye jukumu muhimu wanapojihusisha na shughuli za kibiashara, uadilifu na umakini wao wa kazi unaweza kuwa na mashaka.
Ni kweli kwamba wanapojishughulisha na biashara, wanaweza kupata muda mdogo wa kutekeleza majukumu yao kikamilifu. Hii inaweza kuathiri utendaji wao na kusababisha masuala ya uadilifu.
Ni muhimu kwa serikali kuhakikisha kuwa watendaji wa vyombo hivi wanazingatia kanuni za maadili na kuepuka migongano ya maslahi katika shughuli zao za kibiashara.
Kuweka mfumo mzuri wa ukaguzi na uwajibikaji, pamoja na kuimarisha nidhamu na mafunzo kwa watumishi wa umma, ni njia za kuhakikisha kuwa uadilifu na umakini wa kazi vinazingatiwa.
Huu ni mtazamo wangu binafsi, maoni tofauti kutoka kwa wadau wengine ni muhimu sana Inaweza kuwa muhimu pia kufanya utafiti zaidi na kuangalia ushahidi wa kihistoria na takwimu ili kuwa na hoja kuntu ndani ya Katiba mpya. LAKINI NI LAZIMA……..
[09:17, 11/06/2023] T: Kuboresha maslahi ya watendaji wa vyombo nyeti vya serikali ni muhimu kwa kuhakikisha uadilifu na umakini katika kazi zao. Hapa kuna hatua kadhaa zinazoweza kuchukuliwa:1. Kuimarisha mifumo ya malipo na fidia: Serikali inaweza kufanya tathmini ya kiwango cha mishahara na posho zinazotolewa kwa watendaji hao na kuhakikisha kuwa zinaendana na majukumu na mchango wao. Mfumo bora wa malipo utasaidia kuongeza motisha na kupunguza uwezekano wa kutafuta faida binafsi kwa njia zisizo halali.
2. Kuweka vizuizi vya migongano ya maslahi: Serikali inaweza kuweka sera na kanuni kali kuhusu migongano ya maslahi kati ya shughuli za kibiashara na majukumu ya umma. Watendaji wanapaswa kufuata kanuni hizi na kuepuka kushiriki katika shughuli za biashara ambazo zinaweza kuwa na athari mbaya kwa utendaji wao wa umma.
3. Kuwezesha mafunzo na maendeleo ya kitaaluma: Serikali inaweza kuwekeza katika mafunzo na maendeleo ya kitaaluma kwa watendaji wake. Hii inaweza kujumuisha mafunzo juu ya maadili ya kazi, utawala bora, uadilifu, na masuala mengine yanayohusiana na utumishi wa umma. Mafunzo haya yanaweza kuwasaidia watendaji kuelewa umuhimu wa uadilifu na umakini katika kazi zao na kuwawezesha kufanya maamuzi sahihi.
4. Kuimarisha mfumo wa ukaguzi na uwajibikaji: Serikali inapaswa kuwa na mfumo madhubuti wa ukaguzi na uwajibikaji ambao unafuatilia utendaji wa watendaji na kuwachukulia hatua za kinidhamu kwa uvunjaji wa maadili au ukiukaji wa kanuni. Hii inahakikisha uwajibikaji na inaweza kuzuia vitendo vya rushwa na ufisadi.
5. Kukuza utamaduni wa uwazi na uwajibikaji: Serikali inaweza kukuza utamaduni wa uwazi na uwajibikaji kwa kutoa fursa za kushirikiana na umma, kama vile kupitia mikutano ya umma, ripoti za utendaji, na ufikishaji wa habari kwa umma. Hii inasaidia kujenga imani na kuwajulisha watendaji kuwa wanawajibika kwa umma wanaowahudumia.
6. Kuwezesha mfumo wa kusimamia malalamiko: Serikali inapaswa kuwa na mfumo wa kusimamia malalamiko ambao unawaruhusu wananchi na wafanyakazi kutoa kutoa taarifa za ukiukwaji wa maadili au vitendo vya rushwa. Mfumo huu unapaswa kuwa salama, uhakika na kuwahakikishia walalamikaji kuwa hatua zitachukuliwa kwa haki.
Kwa kutekeleza hatua hizi, serikali inaweza kuboresha maslahi ya watendaji wake na kukuza uadilifu na umakini katika kazi zao. Hii itasaidia kujenga utumishi wa umma wenye ufanisi na kuimarisha imani ya umma katika serikali. Na haya yaonekane wazi kunako katiba mpya…Nawaza tu @M
Katika kuleta uongozi na uongozi mzuri kwenye taasisi hizi muhimu. Wateuzi wanapaswa kuchukua jukumu la kuwachagua watendaji waadilifu na wenye uwezo, na pia kuhakikisha kuwa wanatoa mazingira bora ya kazi yanayowawezesha kutekeleza majukumu yao kikamilifu. Hata hivyo, sio wateuzi wote wanafanya uteuzi kwa msingi wa uadilifu na uwezo, na hii inaweza kusababisha matatizo katika utendaji wa taasisi hizo.
Makando kando (maslahi binafsi) yanaweza kuwa changamoto kwa wasimamizi wa taasisi za kiuchunguzi na usalama wa nchi. Maslahi binafsi yanaweza kuathiri uwajibikaji na uadilifu wa watendaji hao, na kusababisha matumizi mabaya ya mamlaka au kujihusisha na vitendo vya rushwa.
Ni muhimu kwamba wateuzi na wasimamizi wanaweka mifumo madhubuti ya kuzuia migongano ya maslahi na kuhakikisha uwajibikaji katika taasisi hizo.
Kuhusu sheria, kuna umuhimu wa kuwa na sheria madhubuti na za kutosha za kudhibiti na kuadhibu vitendo vya ubadhirifu, rushwa, na ukiukwaji wa maadili. Sheria hizo zinapaswa kuwa wazi, kuwa na adhabu kali, na kutekelezwa kikamilifu bila upendeleo. Pia, naona ni muhimu kuwa na mifumo ya uchunguzi na uwajibikaji ambayo inaruhusu taasisi za uchunguzi na usalama kufanya kazi zao kwa uhuru na bila kuingiliwa na shinikizo za kisiasa au maslahi binafsi.
Katiba yenye meno makali,unayosema ambayo inazingatia uwajibikaji, utawala bora, na usawa wa sheria, inaweza kuwa suluhisho katika kukabiliana na changamoto hizo.
Katiba nzuri na inayofanya kazi kikamilifu inaweka mfumo wa kisheria na taasisi za kudhibiti na kusimamia mamlaka za umma.
Ni lazima mfumo wa kikatiba ambao unatoa mamlaka ya kutosha kwa taasisi za uchunguzi na usalama ili kufanya kazi zao bila kuingiliwa na kuhakikisha uwajibikaji wa viongozi wote, bila kujali cheo au nafasi wanayoshikilia.
Masuala ya uadilifu na utendaji katika utumishi wa umma ni suala pana na linahusisha vipengele vingi vya mfumo wa serikali. Inahitaji juhudi za pamoja kati ya viongozi, wateuzi, watumishi, na jamii kwa ujumla ili kufikia mabadiliko na kuboresha utendaji wa umma. Nawaza tu
[09:40, 11/06/2023] M: Na atakayetaka kufanya biashara, kama ni mwajiriwa tayari, aache kazi.
Itakuwaje pale ambapo tayari nepotism ilishapata nafasi ikakua na ina binamu na baba mdogo + wajukuu wamejaa kwenye utumishi na mfumo upo mkononi mwao?
Napendekeza ili kuachieve lengo kwanza KATIBA ikatae nepotism with conditions and exceptions halafu ifanyike deep Evaluation/tathmini halafu ufanyike kampeni ya Elimu ya ndani then usimamizi thabiti.
Mabadiliko ni kazi ngumu lakini yakiwa ni chanya yanatia moyo kuyafanya hata yakiambatana na maumivu
[14:01, 11/06/2023] T: @Kopwe Ni kweli kwamba uwepo wa nepotism na upendeleo katika utumishi wa umma ni changamoto kubwa, haswa wakati mfumo tayari umeshajengeka na unaendeshwa na watu wenye uhusiano wa karibu. Hata hivyo, mabadiliko ni muhimu na yanawezekana, ingawa yanahitaji juhudi kubwa na hatua madhubuti.Pendekezo lako la kuanza na marekebisho ya Katiba ni hatua nzuri. Katiba inayokataza waziwazi nepotism, ikifuatiwa na tathmini ya kina ya utumishi wa umma ili kuondoa watu wenye uhusiano wa karibu ambao wameajiriwa kwa misingi ya upendeleo, ni hatua muhimu katika kujenga mfumo wa uwajibikaji na usawa.
Kampeni ya elimu ya ndani inaweza kuwa muhimu pia. Ni muhimu kuwaelimisha watendaji na watumishi wa umma kuhusu athari mbaya za nepotism kwa utendaji wa umma na kwa jamii kwa ujumla. Elimu inaweza kuhamasisha ufahamu na mabadiliko ya mtazamo kwa watu walio katika mfumo huo, na hivyo kuchangia katika kuondoa mazoea ya upendeleo na kuleta utendaji wa haki na uadilifu.
Usimamizi thabiti ni sehemu muhimu ya mchakato wa mabadiliko. Kuwa na mfumo wa kusimamia na kuchunguza ukiukwaji wa sheria na maadili ni muhimu ili kuhakikisha kuwa hatua zinachukuliwa dhidi ya wale wanaovunja kanuni na kuendeleza nepotism. Hii inapaswa kuhusisha utaratibu wa uwazi, uwajibikaji, na adhabu kali kwa wale wanaokutwa na hatia.
Ni kweli kwamba mabadiliko ni kazi ngumu, na yanaweza kusababisha maumivu katika mfumo uliopo. Hata hivyo, kwa kuwa na lengo la kuboresha utumishi wa umma na kujenga mfumo wa haki na uwajibikaji, ni muhimu kufanya mabadiliko yatakayosaidia kufikia malengo hayo. Itachukua muda, juhudi, na ushirikiano wa karibu kutoka kwa viongozi, watumishi wa umma, na jamii kwa ujumla, lakini ni hatua muhimu kuelekea utawala bora na maendeleo ya taifa
Mabadiliko ya kina na ya muda mrefu yanahitajika ili kurekebisha mifumo iliyoharibika na kuleta mabadiliko chanya katika utawala. Hii inaweza kujumuisha marekebisho ya Katiba ili kuzuia upendeleo na nepotism kwa njia ambayo inalinda maslahi ya umma na kuhakikisha usawa na uwajibikaji.
Ni kweli kwamba mchakato wa mabadiliko unaweza kuwa mgumu na mchungu, kwani kunaweza kuwa na upinzani na upinzani kutoka kwa wale ambao wanafaidika na mfumo uliopo. Hata hivyo, ni muhimu kusimama imara katika kufanikisha lengo kuu la utawala bora na kuondoa mazoea ambayo yanakwamisha maendeleo ya nchi na kunyonya rasilimali za umma.
Ili kufanikisha hili, ni muhimu kuwa na viongozi waaminifu na wazalendo ambao wako tayari kuweka maslahi ya umma mbele na kufanya maamuzi sahihi kwa ajili ya maendeleo ya nchi. Pia, ushiriki wa wananchi ni muhimu sana. Wananchi wanapaswa kuwa na sauti katika mchakato wa marekebisho ya Katiba na kusimama kidete kudai uwajibikaji na haki katika utumishi wa umma.
Mchakato huu wa mabadiliko unaweza kuhusisha pia kuchunguza na kuwajibisha wale wanaojihusisha na vitendo vya ufisadi na upendeleo. Sheria zinapaswa kutekelezwa kikamilifu na adhabu kali inapaswa kutolewa kwa wale wanaovunja sheria na kuhatarisha maendeleo ya taifa. Hili tumelisema mara nyingi
Ni muhimu kuwa na matumaini na kuwa na azimio la kweli katika kufanya mabadiliko. Ingawa inaweza kuwa ngumu, mabadiliko chanya ni muhimu katika kujenga taifa lenye utawala bora, haki, na maendeleo endelevu.
MJADALA UNAENDELEA
