TATHIMINI KWA KILA SWALI KATIKA MJADALA WA MASWALI 10 JUU YA MUUNDO WA MUUNGANO WA SERIKALI TATU ULIOPENDEKEZWA KATIKA RASIMU YA KATIBA YA TANZANIA YA TUME YA JAJI JOSEPH WARIOBA
Mjadala huu unajadili muundo wa Muungano wa Serikali Tatu katika Tanzania, kulingana na mapendekezo ya Tume ya Jaji Warioba. Hapa kuna tathmini ya mjadala huu:
Swali la kwanza linahusu mambo ambayo Serikali ya Jamhuri ya Muungano pekee inaweza kufanya katika muundo wa Serikali Tatu. Majibu yanafafanua kwamba Serikali ya Jamhuri ya Muungano ina mamlaka katika mambo ya nje, ulinzi na usalama, fedha na uchumi, elimu na afya, miundombinu na usafirishaji, sheria na haki, na mambo ya umoja. Jibu linaeleza wajibu wa Serikali ya Jamhuri ya Muungano katika masuala haya.
Swali la pili linahusu nani anakuwa mkuu wa nchi katika muundo wa Serikali Tatu. Majibu yanaeleza kuwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania ndiye mkuu wa nchi, amiri jeshi mkuu, na mkuu wa Serikali ya Muungano. Hata hivyo, Rais wa Tanganyika na Rais wa Zanzibar hawana sifa hizo na hawawezi kukaimu nafasi ya Rais wa Jamhuri ya Muungano.
Swali la tatu linahusu misingi ya utendaji inayosimamia muundo wa Serikali Tatu. Majibu yanaeleza kuwa muundo huo unazingatia mamlaka tatu: Mamlaka ya Mambo ya Muungano, Mamlaka ya Mambo yasiyo ya Muungano ya Zanzibar, na Mamlaka ya Mambo yasiyo ya Muungano ya Tanganyika. Kila mamlaka ina serikali yake ambayo itasimamiwa na Katiba mpya ya Jamhuri ya Muungano.
Swali la nne linahusu vyombo vya kikatiba vinavyopendekezwa kusimamia misingi ya utendaji katika Serikali Tatu. Majibu yanatoa ufafanuzi mdogo na hayajajibu kikamilifu swali hilo.
Swali la tano linahusu jukumu la Tume ya Uratibu na Uhusiano wa Serikali katika Muungano wa Serikali Tatu. Majibu hayakujibu swali hilo.
Swali la sita linahusu nani anayehusika na kuratibu uhusiano kati ya Serikali za Nchi Washirika na Serikali ya Jamhuri ya Muungano. Majibu hayajajibu swali hilo.
Swali la saba linahusu chombo kipi cha juu zaidi katika mfumo wa mahakama katika Muungano wa Serikali Tatu. Majibu hayajajibu swali hilo.
Swali la nane linahusu jukumu la Baraza la Ulinzi na Usalama la Taifa katika Muungano wa Serikali Tatu. Majibu hayakujibu swali hilo.
Swali la tisa linahusu jinsi mapendekezo ya Tume ya Jaji Warioba yanavyoathiri mamlaka ya Rais. Majibu yanatoa ufafanuzi juu ya mamlaka ya Rais wa Jamhuri ya Muungano, lakini hayatoi maoni juu ya athari za mapendekezo ya Tume ya Jaji Warioba.
Kwa ujumla, majibu yanaeleza mamlaka na majukumu ya Serikali ya Jamhuri ya Muungano na Serikali za Nchi Washirika katika muundo wa Serikali Tatu. Hata hivyo, majibu hayajatoa tathmini kamili ya mapendekezo ya Tume ya Jaji Warioba au athari za muundo huo kwa Muungano wa Tanzania.
