[12:40, 24/07/2023] Gi: katika hili, nasikitika na kuona aibu sana. Wadau katika muktadha huu Metaphysically, katiba yetu na dira ya taifa kwa ujumla inaelekea wapi?
INTERNATIONAL CENTER FOR SETTLEMENT OF INVESTMENT DISPUTES (ICSID) ni kituo cha kimataifa kinachohusika na suluhisho la migogoro ya uwekezaji. ICSID ni sehemu ya Benki ya Dunia na ina jukumu la kusimamia na kusuluhisha migogoro ya kibiashara inayohusisha uwekezaji kati ya nchi wanachama na wawekezaji wa kigeni.
ICSID ilianzishwa na Mkataba wa Kimataifa wa Usuluhishi wa Migogoro ya Uwekezaji (ICSID Convention) ambao ulianza kutumika mnamo 14 Oktoba 1966. Lengo kuu la ICSID ni kutoa jukwaa la kuaminika na la haki kwa suluhisho la migogoro ya uwekezaji ambapo pande zinazohusika ni serikali na wawekezaji wa kigeni.
Migogoro ya uwekezaji inaweza kutokea wakati serikali inachukua hatua ambazo zinaweza kuathiri haki za wawekezaji wa kigeni au inakosa kutekeleza ahadi zake za kimataifa kuhusu uwekezaji. Katika kesi hizi, wawekezaji wanaweza kupeleka madai yao kwa ICSID ili kusuluhisha kwa njia ya amani. Mfumo wa ICSID unajumuisha utaratibu wa usuluhishi ambapo kesi zinasikilizwa na kutolewa uamuzi na jopo la wataalamu huru.
ICSID imesaidia kutatua migogoro mingi ya uwekezaji duniani kote na ina jukumu muhimu katika kukuza usalama na uhakika wa wawekezaji wa kigeni. Kupitia mkataba wake, ICSID inaunda mazingira ya kuaminika na ya haki ambapo pande zinazohusika zinaweza kutatua migogoro yao kwa njia ya amani na kwa mujibu wa sheria za kimataifa za uwekezaji.
TUANZIE HAPA KWANZA
[12:53, 24/07/2023] Es: Je Nchi yetu imewahi kushinda kwenye Migogoro ya aina hii?
[12:55, 24/07/2023] K: Swali hili sasa..
[12:59, 24/07/2023] G: Kwanini tusitengeneze mikataba makini ya kimataifa kuepusha maumivu kwa nchi? Kwa nini tufikie kwenye migogoro ya kimkataba, while tunauwezo wa kupitia mkataba na kuuchanganua kabla ya kupitishwa?
[13:07, 24/07/2023] T: Ndio dada @E .Tanzania imepata mafanikio katika baadhi ya migogoro ya uwekezaji. Kama ilivyo kwa nchi nyingine, kesi za migogoro ya uwekezaji zinaweza kufuatiliwa na kutatuliwa katika vyombo mbalimbali vya kisheria na usuluhishi. Tanzania imekuwa ikishiriki katika mchakato wa kushughulikia migogoro ya uwekezaji kupitia njia hizo.Nakumbuka mifano michache ya migogoro ya uwekezaji ambapo Tanzania imeweza kushinda wadau wengine wataongezea
1. Standard Chartered Bank Tanzania Limited v. Tanzania Electric Supply Company Limited (TANESCO): Kesi hii ilihusu mzozo kati ya benki ya Standard Chartered na kampuni ya TANESCO kuhusu mkataba wa mikopo. Mwaka 2018, Mahakama Kuu ya Tanzania iliamua kesi hii kwa faida ya Standard Chartered Bank na iliamuru TANESCO kulipa madeni yake kwa benki hiyo.
2. Tanzania Electric Supply Company Limited (TANESCO) v. IPTL: Kesi hii iliibuka kutokana na mvutano kati ya TANESCO na Independent Power Tanzania Limited (IPTL) kuhusu mikataba ya umeme. Katika kesi hii, Mahakama iliamua kwa faida ya TANESCO, na IPTL iliondolewa kudai fidia ya dola milioni 561 kutoka TANESCO.
3. Malipo kwa Kampuni ya Kuchimba Madini ya Tanzanite One: Mwaka 2021, Serikali ya Tanzania ilifanikiwa kufikia makubaliano ya kulipa fidia kwa kampuni ya kuchimba madini ya Tanzanite One baada ya migogoro na mamlaka ya serikali kuhusu tozo za ushuru na kodi.
Nachojua mafanikio na matokeo ya migogoro ya uwekezaji yanaweza kutofautiana kulingana na hali ya kila kesi na taratibu za kisheria zinazotumika katika kushughulikia migogoro hiyo. Pia, kuna migogoro mingine ambayo inaweza bado inaendelea au inafanyiwa kazi kwa sasa ambayo inaweza kuwa haijafikia suluhisho la mwisho.
[13:12, 24/07/2023] E: Ahasante sana
[13:16, 24/07/2023] K: Je? Mafanikio hayo hayakuwa na hasara kwakuwa mkataba ulishakuwapo kabla?
[13:29, 24/07/2023] Es: Je Uwiano wa kushinda na kushindwa huko sawa madhara hii kwa Taifa ni nani? Mshabibashaji ni Nani? Je Mlipaji ni nani?
[14:46, 24/07/2023] T: Dada@Ei.. Mgogoro wa uwekezaji na matokeo yake, iwe kushinda au kushindwa, una athari kwa pande zote zinazohusika, yaani, serikali na wawekezaji.
1. Athari kwa Taifa (Serikali):
• Madhara ya Kushindwa: Ikiwa serikali inashindwa katika mgogoro wa uwekezaji na imetakiwa kulipa fidia au kufuata maagizo ya kimahakama, inaweza kuathiri bajeti ya nchi na rasilmali nyingine za serikali. Fidia kubwa inaweza kusababisha mzigo mkubwa wa kifedha kwa serikali na kuathiri miradi mingine ya maendeleo.
• Fursa za Uwekezaji: Migogoro mingi ya uwekezaji inaweza kusababisha wasiwasi na wasiwasi kwa wawekezaji wengine wanaotaka kuwekeza nchini. Athari hii inaweza kufanya wawekezaji wengine kusita kuwekeza au kuongeza hatari na masharti magumu katika mikataba yao.
2. Athari kwa Wawekezaji:
• Madhara ya Kushindwa: Wawekezaji ambao wameshindwa katika mgogoro wa uwekezaji wanaweza kupata hasara kubwa ya kifedha na wakati mwingine wanaweza kufilisika au kupata madhara makubwa kwa biashara zao.
• Fursa Zilizopotea: Wawekezaji wanaweza kupoteza fursa ya kuendeleza biashara zao au miradi ya uwekezaji kutokana na migogoro au kutokuwa na utabiri katika mazingira ya biashara.
Mshabibashaji ni mtu au kampuni ambaye ana jukumu la kusaidia au kusimamia mgogoro kati ya pande mbili zinazohusika katika migogoro ya uwekezaji. Kazi yake ni kusaidia kupatanisha na kutafuta suluhisho la mzozo ili kuepuka kufikia hatua ya kesi ya mahakama au usuluhishi wa kimataifa.
Mlipaji ni chombo, kampuni au serikali ambayo imeamriwa na mahakama au vyombo vingine vya usuluhishi kulipa fidia au kutekeleza uamuzi uliotolewa kwa niaba ya mwekezaji au upande ulioshinda katika migogoro ya uwekezaji. Mlipaji anaweza kuwa serikali au kampuni inayodaiwa kulipa fidia au kufuata maagizo ya mahakama au usuluhishi.
[14:51, 24/07/2023] Ta: KWA KUONGEZEA KAMA MDAU ULIVYOULIZA IN BOX kwamba Katika Kazia hii ni Kesi ngapi tumepigwa?
Tanzania imeshindwa katika baadhi ya migogoro ya uwekezaji. Kama ilivyo kwa nchi nyingine, kesi za migogoro ya uwekezaji zinaweza kuwa ngumu na matokeo yanaweza kutofautiana kulingana na hoja za pande zinazohusika, ushahidi, na mchakato wa kisheria. Hapa kuna mifano michache ya migogoro ya uwekezaji ambapo Tanzania imepoteza:
1. Dowans Holdings SA v. Tanzania Electric Supply Company Limited (TANESCO): Kampuni ya Dowans Holdings SA ilikuwa inadai fidia ya dola milioni 65 kutokana na mgogoro kuhusu umiliki wa mitambo ya kuzalisha umeme. Mnamo mwaka 2013, kampuni hiyo ilishinda kesi hii katika Mahakama ya Kimataifa ya Usuluhishi wa Migogoro ya Uwekezaji (ICSID) na Tanzania iliamriwa kulipa fidia.
2. Dowans Holdings SA v. Tanzania Electric Supply Company Limited (TANESCO): Hii ilikuwa kesi ya uwekezaji ambapo kampuni ya Dowans Holdings SA iliwasilisha madai ya fidia dhidi ya TANESCO. Kesi hiyo ilikuwa inahusu mvutano kuhusu mamlaka ya serikali kusitisha mkataba wa kuzalisha umeme na Dowans Holdings. Mwaka 2018, Mahakama Kuu ya Kimataifa ya Usuluhishi (International Arbitration Tribunal) iliamua kwa faida ya Dowans Holdings na ilitoa uamuzi wa kulipa fidia kwa kampuni hiyo.
3. Richmond Development Company Limited v. Tanzania Electric Supply Company Limited (TANESCO): Katika kesi hii, Richmond Development Company Limited, kampuni ya uwekezaji, ilishtaki TANESCO kwa kuvunja mkataba wa kuzalisha umeme. Mwaka 2017, Mahakama Kuu ya Kimataifa ya Usuluhishi iliamua kwa faida ya Richmond Development na ilitoa uamuzi wa kulipa fidia kwa kampuni hiyo.
4. Border Timbers Limited v. Tanzania: Border Timbers Limited, kampuni ya Zimbabwe, ilifungua kesi dhidi ya serikali ya Tanzania kwa madai ya kukiuka Mkataba wa Uwekezaji na Mkataba wa Kuzuia Ubaguzi. Mwaka 2015, Border Timbers ilishinda kesi hiyo katika Mahakama ya Kimataifa ya Usuluhishi.
5. Biwater Gauff (Tanzania) Limited v. Serikali ya Tanzania: Kampuni ya Biwater Gauff ilishtaki Serikali ya Tanzania kuhusu mkataba wa usambazaji maji jijini Dar es Salaam. Mnamo mwaka 2008, kampuni hiyo ilishinda kesi hiyo katika ICSID, na Tanzania iliamriwa kulipa fidia ya dola milioni 11.8.
6. Stanbic Bank Tanzania Limited v. Serikali ya Tanzania: Benki ya Stanbic ilishtaki Serikali ya Tanzania kuhusu mvutano wa kodi na masuala ya kibenki. Mnamo mwaka 2016, Mahakama ya Kimataifa ya Biashara (ICC) iliamua kwa faida ya Stanbic Bank, na Tanzania iliamriwa kulipa fidia.
7. James Rugemalira na VIP Engineering v. Serikali ya Tanzania: Mfanyabiashara James Rugemalira na kampuni yake ya VIP Engineering walishitaki Serikali ya Tanzania kuhusu madai ya uvunjaji wa mkataba na kudai fidia. Kesi hii ilitatuliwa nje ya mahakama na Serikali ilikubali kulipa fidia ambayo haijulikani kwa umma.
8. ICSID Cases: Tanzania imekumbana na baadhi ya kesi za uwekezaji zilizosikilizwa na ICSID ambapo imepoteza. Ingawa maelezo ya kina ya kesi hizi yanaweza kuwa ya faragha, kuna rekodi za migogoro ambapo Tanzania imekumbana na madai ya fidia kutoka kwa wawekezaji.
9. Tanzania Electric Supply Company Limited (TANESCO) v. Independent Power Tanzania Limited (IPTL): Katika kesi hii, IPTL ilishtaki TANESCO katika Mahakama ya Kimataifa ya Usuluhishi wa Migogoro ya Uwekezaji (ICSID) mwaka 2011. IPTL ilidai kwamba TANESCO ilivunja mkataba wa umeme na kampuni hiyo. Mwaka 2018, ICSID iliamua kwa faida ya IPTL na iliiamuru TANESCO kulipa fidia ya dola milioni 148 kwa kampuni hiyo.
Inafaa kuzingatia kuwa migogoro ya uwekezaji inaweza kuwa na matokeo tofauti, na kushindwa kwa serikali katika kesi fulani haimaanishi kuwa serikali haina utayari wa kutatua migogoro au kushirikiana na wawekezaji. Kutatua migogoro ya uwekezaji ni mchakato mgumu, na kesi zinaweza kutegemea mambo mengi ikiwa ni pamoja na mazingira ya kisheria, ushahidi uliopo, na tafsiri ya sheria na mikataba husika.
[14:55, 24/07/2023] +25: In this case
Our intellectuals seems like they do not know what they are doing and are not responsible for their failures You can’t defend a case like that
[14:57, 24/07/2023] Es: Je kuna sheria ya kuwabana Watendaji wanaoingiza Nchi kwenye Migogoro ya aina hii? Kwa kesi tulizo shindwa ni hatua gani zimechukuliwa?
[14:59, 24/07/2023] Taa: @K. Mafanikio katika migogoro ya uwekezaji hayamaanishi kwamba hakukuwa na hasara au athari kwa pande zinazohusika. Hata kama serikali imeshinda kesi au imefanikiwa kupunguza fidia inayodaiwa, bado inaweza kuwa na gharama na athari za kiuchumi na kisheria.
Katika migogoro ya uwekezaji, kutofautiana kwa maana ya “ushindi” kunaweza kujumuisha mambo kama vile:
1. Kutolipwa kwa Fidia: Ikiwa serikali imefanikiwa kupunguza kiasi cha fidia kinachodaiwa, bado inabidi ilipe fidia, ambayo inaweza kuwa na gharama kubwa kwa bajeti ya serikali.
2. Gharama za Kisheria: Kushiriki katika migogoro ya kimataifa ya uwekezaji inaweza kuwa na gharama kubwa za kisheria kwa serikali. Hii inajumuisha ada za wanasheria, gharama za kufanya utafiti, na gharama zingine za kesi.
3. Wakati na Rasilimali: Kushiriki katika migogoro ya uwekezaji inahitaji wakati na rasilimali nyingi kutoka kwa serikali. Hii inaweza kuzingatia nguvu za kisheria, rasilimali za fedha, na wakati wa maafisa wa serikali.
4. Uaminifu na Sifa: Migogoro ya uwekezaji inaweza kuathiri uaminifu na sifa ya nchi kwa wawekezaji wengine na jamii ya kimataifa. Kusikika mara kwa mara kwa migogoro inaweza kuathiri imani ya wawekezaji katika mazingira ya biashara ya nchi.
5. Kuchelewa kwa Miradi ya Uwekezaji: Migogoro ya uwekezaji inaweza kusababisha kuchelewa kwa miradi ya uwekezaji na maendeleo ambayo inaweza kuwa na athari hasi kwa uchumi na jamii.
Kwa hivyo, ingawa serikali inaweza kupata “ushindi” katika migogoro ya uwekezaji, bado kuna gharama na athari za kuzingatia. Ni muhimu kwa nchi kuwa na mfumo mzuri wa kisheria na sera ya uwekezaji ili kuepuka migogoro isiyohitajika na kudumisha mazingira mazuri ya biashara kwa wawekezaji. Nimefanikiwa kuangalia hii video masaa yote 10..Mimi ndio nilikuwa natetema kama niko pale kizimbani.. Sijui lakini Kama Taifa mmmmh
[15:07, 24/07/2023] T: @~G. It’s important to recognize that the actions and decisions of individuals, including intellectuals and policymakers, can indeed have significant consequences. When it comes to matters such as investment disputes, economic policies, or governance issues, the decisions made by these individuals can impact the country’s economic and political landscape.
If there are instances where intellectual or policy decisions have led to failures or undesirable outcomes, it could be due to various reasons, such as:
1. Lack of Expertise: Decision-makers may lack the necessary expertise or knowledge in specific areas, leading to suboptimal decisions.
2. Political Interference: Sometimes, political pressure or interests can influence decision-making, leading to choices that prioritize short-term gains over long-term sustainability.
3. Corruption: Cases of corruption and unethical practices can undermine effective decision-making and lead to failures.
4. Ineffective Implementation: Even with good policies or decisions, if implementation is flawed, the desired outcomes may not be achieved.
5. Complexity of Issues: Many issues, including investment disputes, are complex, and no decision can guarantee a perfect outcome.
To address such challenges, it is crucial to promote transparency, accountability, and good governance. This includes engaging knowledgeable experts in the decision-making process, having checks and balances in place, and ensuring that policies are evaluated regularly and adjusted when needed. Additionally, investing in education and training for policymakers and intellectuals can help improve their understanding and decision-making skills.
Ultimately, no individual or group is immune to making mistakes. The key lies in learning from failures, being open to constructive criticism, and continuously striving for improvement to create a better and more sustainable future for the nation.
[15:08, 24/07/2023] +255: Je! Athari no 1 kama ulivyo ielezea inapelekea mashart magumu ya mikataba kwa wawekezaji.
Kwann juhudi za serikali hazionekani kama zinazaa matunda kwenye kupitia kwa makini mikataba kabla ya kuisaini nakufanya negotiations nzuri kwa manufaa ya umma?
[15:09, 24/07/2023] G: Moderator @T Ni muhimu majibu yawe ya kiswahili kwa manufaa ya wengi 😎🙆🏾♂️
[15:12, 24/07/2023] T: SAWA..
\Ni muhimu kutambua kuwa vitendo na maamuzi ya watu binafsi, ikiwa ni pamoja na wanazuoni na watunga sera, vinaweza kuwa na athari kubwa. Katika masuala kama migogoro ya uwekezaji, sera za kiuchumi, au masuala ya utawala, maamuzi yanayofanywa na watu hawa yanaweza kuathiri uchumi na siasa za nchi.
Ikiwa kuna hali ambapo wanazuoni au watunga sera wameshindwa au kuleta matokeo mabaya, inaweza kuwa kutokana na sababu kadhaa, kama vile:
1. Kutokuwa na Utaalamu wa Kutosha: Watunga sera wanaweza kukosa ujuzi au maarifa ya kutosha katika maeneo fulani, hivyo kufanya maamuzi ambayo si bora.
2. Kuingiliwa Kisiasa: Wakati mwingine, shinikizo la kisiasa au maslahi yanaweza kushawishi maamuzi, na kusababisha vipaumbele vifupi badala ya kuzingatia mustakabali wa muda mrefu.
3. Rushwa: Kuna hali ambapo rushwa na vitendo visivyo vya maadili vinaweza kuharibu uamuzi madhubuti na kusababisha matokeo mabaya.
4. Utekelezaji Duni: Hata kama kuna sera nzuri au maamuzi mazuri, utekelezaji usiofaa unaweza kuzuia kufikia malengo yaliyokusudiwa.
5. Ujumuishi wa Masuala: Masuala mengi, kama vile migogoro ya uwekezaji, ni tata, na hakuna uamuzi unaothibitisha matokeo kamili.
Kushughulikia changamoto kama hizo, ni muhimu kukuza uwazi, uwajibikaji, na utawala bora. Hii inaweza kujumuisha kuwashirikisha wataalamu waliofundishwa katika mchakato wa kufanya maamuzi, kuwa na mifumo ya kudhibiti na uwiano, na kuhakikisha sera zinakaguliwa mara kwa mara na kufanyiwa marekebisho inapobidi. Aidha, kuwekeza katika elimu na mafunzo kwa watunga sera na wanazuoni kunaweza kusaidia kuboresha ufahamu wao na uwezo wa kufanya maamuzi bora.
Mwishowe, hakuna mtu au kundi linaloweza kuepuka kufanya makosa. Jambo muhimu ni kujifunza kutokana na makosa hayo, kuwa tayari kupokea maoni yenye kujenga, na kuendelea kujitahidi kuboresha ili kuunda siku za usoni bora na endelevu kwa taifa.
[15:17, 24/07/2023] +255: Mwenye mkataba afoward plz..
[15:18, 24/07/2023] +255 : Ndugu @T naomba utusaidie maelezo ya kikatiba kuhusu hio point no2 kuingiliwa kisiasa
[15:27, 24/07/2023] Ta: Kutokana na athari ya kwanza niliyoielezea, ambayo ni kutokuwa na utaalamu wa kutosha katika maeneo husika, inaweza kusababisha masharti magumu ya mikataba kwa wawekezaji. Ikiwa watendaji wa serikali au wataalamu hawana uelewa mzuri wa mambo yanayohusika katika uwekezaji au wanashindwa kutathmini kwa kina athari za mikataba, wanaweza kufanya makubaliano ambayo siyo yenye manufaa kwa nchi au yanayounga mkono maslahi ya wawekezaji zaidi.
Kutokuwa na utaalamu wa kutosha katika mchakato wa kufanya maamuzi kunaweza kusababisha mambo yafuatayo:
1. Masharti Magumu ya Mikataba: Serikali inaweza kukubali masharti magumu au mabaya katika mikataba ya uwekezaji, kama vile viwango vya chini vya kodi, kinga kubwa za uwekezaji, au vikwazo vingine vinavyoweza kudumaza maslahi ya umma.
2. Kutokuwa na Ulinganifu: Makubaliano yanaweza kujaa misamaha mingi au vipengele vya kisheria ambavyo vinaweza kuathiri vibaya mamlaka ya serikali kufanya maamuzi ya baadaye.
3. Migogoro ya Baadaye: Kutokana na masharti magumu au kutokuwa na uwazi katika mikataba, inaweza kusababisha migogoro na wawekezaji katika siku zijazo, ambayo inaweza kusababisha gharama kubwa ya kisheria na kuhatarisha sifa ya nchi kwa wawekezaji wengine.
Ili kupunguza hatari ya athari hizi mbaya, juhudi za serikali katika kusaini mikataba na kufanya mazungumzo ya uwekezaji zinapaswa kuzingatia mambo yafuatayo:
1. Utaalamu wa Kisheria na Uwekezaji: Serikali inapaswa kuwa na wataalamu wenye ujuzi na uelewa wa masuala ya kisheria na uwekezaji ili kushiriki katika mazungumzo na kufanya tathmini sahihi ya mikataba.
2. Tathmini ya Kina: Kabla ya kusaini mikataba, serikali inapaswa kufanya tathmini ya kina ya athari za mikataba kwa uchumi, jamii, na mazingira ili kuhakikisha kuwa mikataba hiyo inalenga maslahi ya umma.
3. Uwazi na Ushirikishwaji: Serikali inapaswa kuwa wazi na kushirikisha umma na wadau wengine katika mchakato wa kufanya maamuzi ya uwekezaji ili kuhakikisha uwajibikaji na uwazi.
4. Kujifunza kutokana na Uzoefu: Serikali inapaswa kujifunza kutokana na migogoro ya zamani na uzoefu wa mikataba ili kuboresha mazungumzo ya uwekezaji na kuepuka makosa ya zamani.
Kwa kufanya juhudi za kuimarisha utaalamu, uwazi, na ushirikishwaji, serikali inaweza kufikia makubaliano bora na kuhakikisha kuwa mikataba ya uwekezaji ina manufaa kwa pande zote zinazohusika, ikiwa ni pamoja na maslahi ya umma na maendeleo ya nchi. Hapa sasa Ndio tunarudi kujadili namna bora yakuwa na katiba bora na naiwatake tu wadau hap ani mjadala wa Pamoja na sisi katika benchi la ufundi sio tunaweza kupata nondo zote za maswali ya kila mdau..Niwashukuru tu wanasheria wanaochakata kwa muda mfupi na kutoa mchango wa majibu ya maswali kuntu yanayotujia kwenye mjadala
[15:39, 24/07/2023] T: Hapa Tanzania dda @E, mbona kuna mfumo wa sheria na kanuni zinazolenga kudhibiti na kuzuia migogoro ya uwekezaji, na vilevile kuwajibisha watendaji wa umma ambao wanaweza kusababisha au kuingiza nchi katika migogoro ya uwekezaji. Hizi ni baadhi ya hatua na sheria zinazochukuliwa kwa ajili hiyo ukizisoma tu unajiuliza mara kadhaa tunakosea wapi?
1. Sheria za Uwekezaji:
Tanzania ina sheria za uwekezaji zinazolenga kuvutia na kudhibiti uwekezaji ndani ya nchi. Sheria hizi zimeundwa kwa kuzingatia maslahi ya pande zote na kutoa mwongozo kwa wawekezaji na serikali katika kufanya mikataba ya uwekezaji.
2. Sheria za Ununuzi wa Umma:
Tanzania ina sheria na kanuni zinazosimamia ununuzi wa umma na manunuzi. Sheria hizi zinahakikisha uwazi, ushindani, na uwajibikaji katika mchakato wa kutoa mikataba ya uwekezaji na kazi za umma.
3. Sheria za Utawala Bora na Kupambana na Rushwa:
Tanzania ina sheria na mifumo ya kupambana na rushwa na kudhibiti vitendo vya ufisadi. Hii inalenga kuhakikisha uwajibikaji na uwazi katika maamuzi ya uwekezaji na kuwabana watendaji wa umma ambao wanaweza kuhusika katika vitendo vya rushwa.
4. Tume ya Uwekezaji Tanzania (TIC):
TIC ni taasisi inayosimamia uwekezaji nchini na kutoa huduma za ushauri na msaada kwa wawekezaji. TIC inahakikisha kuwa taratibu za uwekezaji zinafanyika kwa ufanisi na kwa kufuata sheria na kanuni zilizopo.
5. Mazungumzo na Usuluhishi:
Pale ambapo migogoro inatokea, serikali inaweza kutumia mazungumzo na usuluhishi ili kutatua migogoro hiyo kwa njia ya amani na yenye tija kwa pande zote zinazohusika.
Serikali inahitaji kufanya kazi kwa karibu na wadau wa biashara na wawekezaji ili kujenga mazingira mazuri ya uwekezaji na kuepuka migogoro isiyo ya lazima.
[15:50, 24/07/2023] M: Ndio haya tunayozungumzia watendaji kutotekeleza wajibu wao kwa umakini. Ona hapo chini kiasi cha jumla kinachotakiwa kulipwa!!
[16:12, 24/07/2023] b: Katiba ya Tanzania ni muundo wa sheria na kanuni zinazoongoza utawala na maendeleo ya nchi. Inalenga kuweka msingi wa taasisi za serikali, haki za raia, na kanuni za utawala bora. Kwa hiyo, inajumuisha misingi ambayo inapaswa kuzingatiwa katika kufanya maamuzi na kuzuia kuingiliwa kisiasa.
Kwa kuzingatia kifungu nilichokitaja hapo awali, “Kuingiliwa Kisiasa” kama inavyohusiana na Katiba ya Tanzania inamaanisha:
1. Uhuru na Uhuru wa Taasisi za Kisheria:
Katiba ya Tanzania inalinda uhuru wa taasisi za kisheria, kama mahakama, bunge, na vyombo vya habari. Kuingiliwa kisiasa kunahusisha vitendo vinavyovuruga uhuru wa taasisi hizi na kuhatarisha utendaji wao wa kujitegemea na haki.
2. Utawala Bora:
Katiba ya Tanzania inasisitiza utawala bora, ambao unahusisha uwajibikaji, uwazi, na ufanisi katika maamuzi ya serikali. Kuingiliwa kisiasa kunaweza kudhoofisha utawala bora kwa kusababisha maamuzi ambayo hayazingatii maslahi ya umma au kujaribu kuficha vitendo vya ufisadi au rushwa.
3. Haki za Raia:
Katiba inalinda haki za raia, ikiwa ni pamoja na haki ya kujieleza, haki ya kuwa na upatikanaji wa habari, na haki ya kushiriki katika masuala ya umma. Kuingiliwa kisiasa kunaweza kukiuka haki hizi na kuzuia wananchi kutimiza wajibu wao wa kuchunguza na kufuatilia masuala ya serikali.
Kwa kuzingatia masuala haya, ni muhimu kuhakikisha kuwa Katiba ya Tanzania inalindwa na kuheshimiwa, na kwamba mifumo ya serikali inafanya kazi kwa kufuata misingi ya utawala bora na uhuru wa taasisi za kisheria. Wananchi na wadau wengine wana jukumu la kufuatilia utekelezaji wa Katiba na kudai uwajibikaji kutoka kwa viongozi wa umma ili kuhakikisha kuwa maamuzi yanayofanywa yanazingatia maslahi ya umma na mustakabali wa muda mrefu wa nchi.
[12:40, 24/07/2023] Gi: katika hili, nasikitika na kuona aibu sana. Wadau katika muktadha huu Metaphysically, katiba yetu na dira ya taifa kwa ujumla inaelekea wapi?
Usisikitike au kuona aibu kuhusu hali ya mambo katika muktadha huu. Ni muhimu kutambua na kuchunguza changamoto na masuala muhimu kama vile uelewa wa katiba na dira ya taifa ili kuweza kufanya maboresho na kuleta mabadiliko chanya katika jamii.
Kuhusu suala la katiba na dira ya taifa kwa ujumla, kuelekea wapi kimetazamwa kwa mtazamo wa kimaumbile (metaphysical perspective), hapa kuna mambo kadhaa ambayo yanaweza kuzingatiwa:
1. Maadili na Malengo ya Kitaifa: Kitaifa, katiba na dira ya taifa inatakiwa kujenga msingi wa maadili na malengo ya pamoja ambayo jamii inajitahidi kufikia. Hapa, inaweza kuwa ni kuelekea kwenye jamii yenye haki, usawa, amani, na ustawi wa wote.
2. Umoja na Ushirikiano: Katiba na dira ya taifa zinapaswa kusimamia kuunganisha wananchi wa taifa hilo na kuhimiza ushirikiano katika kufikia malengo yaliyowekwa.
3. Uhuru na Haki: Katiba inatakiwa kulinda uhuru na haki za raia wake, ikijumuisha haki za kiraia, kisiasa, kiuchumi, na kijamii. Dira ya taifa inapaswa kuonyesha dhamira ya kuendeleza uhuru na haki hizi.
4. Maendeleo Endelevu: Metaphysically, katiba na dira ya taifa inaweza kuashiria kuelekea maendeleo endelevu ya kiuchumi, kijamii, na kimazingira, kuhakikisha utunzaji wa rasilimali na mazingira kwa vizazi vijavyo.
5. Uongozi Bora: Katiba inapaswa kusimamia utawala bora, uwajibikaji, na kuzuia ubadhirifu wa mali ya umma. Dira ya taifa inapaswa kuonyesha dhamira ya kuwa na uongozi bora kwa manufaa ya taifa na wananchi wake.
Ni muhimu kutambua kuwa maono haya ya kimaumbile yanapaswa kufuatwa na kutekelezwa kwa dhati na viongozi na wananchi wote kwa pamoja. Katiba na dira ya taifa ni miongoni mwa zana muhimu za kuunda mustakabali wa nchi na jamii, na kila mmoja wetu ana jukumu la kushiriki kwa njia ya kuchangia katika kufikia mwelekeo huu. Kupitia elimu na ufahamu, tunaweza kufanikisha mabadiliko chanya na kuendeleza taifa letu kuelekea malengo tuliyoyakusudia.
