NI KWA NINI NI MUHIMU KWA WANANCHI KUJUA NA KUELEWA SHERIA ZA NCHI YAO? SWALI LA MDAU KATIKA MJADALA WA KATIBA YA WATU

[18:19, 19/07/2023] G: Nina swali kidogo la kikatiba. Ni kwa nini ni muhimu kwa wananchi kujua na kuelewa sheria za nchi yao ?

[18:20, 19/07/2023] G: Jamii kubwa ina kumbwa na kazia ya kutojua sheria na kunavifungu hata ukiwa mahakamani vinakubana kutojua sheria naona kama vingi ni kandamizi nafikiri mchakato wa katiba uzingatie utoaji eliimu zaidi

MAJIBU

[18:56, 19/07/2023] b: Kifungu cha 8 cha Kanuni ya Adhabu, Sura ya 16 ya Sheria za Tanzania, kinazingatia kanuni ya msingi ya sheria ambayo inasema “ignorantia legis neminem excusat,” ambayo inamaanisha “kutojua sheria hakumwondolei mtu hatia.” Hii inatumika katika mifumo ya kisheria kadhaa duniani, ikiwa ni pamoja na Tanzania.

Kwa hiyo, kulingana na kifungu hicho cha Kanuni ya Adhabu, kutokujua sheria hakutakuwa ni ulinzi wa kumwondolea mtuhumiwa hatia katika mfumo wa sheria wa Tanzania. Hii inamaanisha kwamba mtu anaweza kuchukuliwa kuwa na hatia na kupatikana na hatia ya kosa la jinai hata kama hawakujua kuwa kitendo chao kilikuwa ni kosa kisheria.

Watu wanapaswa kujua sheria na kuzingatia sheria za nchi wanamoishi ili kuepuka kufanya vitendo ambavyo vinaweza kuwa kinyume cha sheria na kusababisha masuala ya kisheria. Ni jukumu la kila mtu kuwa na ufahamu wa sheria na kuzingatia wakati wote ili kuepuka athari za kisheria.

[19:03, 19/07/2023] G: Huwezi kuona sheria hii tumetohoa kwenye sheria za kikoloni, Bado  kwanini iendelee kuwepo?

[19:05, 19/07/2023] benedicto mvuma24: Kuondoa au kubadilisha kifungu kama hicho katika sheria ni mchakato wa kisheria ambao unahusisha mamlaka husika na taratibu za kisheria. Ili kufanya mabadiliko kama hayo, hatua zifuatazo zinaweza kuchukuliwa:

1. Utambuzi wa hitaji la mabadiliko: 

Jambo la kwanza ni kutambua umuhimu wa kuondoa au kubadilisha kifungu kama hicho. Inaweza kuhitaji tathmini ya kina ya mfumo wa kisheria, mazoea ya kimataifa, na maoni ya wadau mbalimbali, ikiwa ni pamoja na wanasheria, wanasiasa, na wananchi.

2. Kupendekeza mabadiliko: 

Baada ya utambuzi wa hitaji la mabadiliko, hatua inayofuata ni kupendekeza mabadiliko hayo. Hii inaweza kufanywa na mamlaka husika, kama vile bunge au taasisi inayohusika na kuandaa sheria, kama Tume ya Sheria.

3. Mchakato wa kisheria: 

Mabadiliko ya sheria yanahitaji kupitishwa kupitia mchakato wa kisheria. Hii inaweza kujumuisha kujadiliwa na kupitishwa na bunge au chombo kingine cha kutunga sheria kilichopo nchini. Mchakato huu unaweza kujumuisha majadiliano, marekebisho, na kupigiwa kura.

4. Utekelezaji na matangazo: 

Baada ya mabadiliko kuidhinishwa, hatua inayofuata ni kutekeleza na kutangaza mabadiliko hayo. Sheria mpya itahitaji kutekelezwa na mamlaka husika, na wananchi wote wanapaswa kufahamishwa juu ya mabadiliko hayo.

Mchakato huu unaweza kuwa wa kina na unaweza kuchukua muda. Pia, mabadiliko ya sheria yanategemea mamlaka na taratibu za kisheria hapo ndio kazi ya mchakato wa katiiba na sheria unapoanza sasa.

[19:11, 19/07/2023] Ga: Bado ninao sheria hii inahitaji upembuzi yakinifu . Sababu anaeathirika moja kwa moja ni mwananchi wa kawaida. Hatuwezi kuona sheria hii ni kandamizi kwa watu wake?

[19:15, 19/07/2023] A: Kifungu kinachosema “kutokujua sheria hakumwondolei mtu hatia” kimekuwepo katika mifumo mingi ya kisheria duniani, siyo tu katika Sheria za Tanzania. Lengo la kifungu hicho ni kuhakikisha kuwa kila mtu anawajibika kujua na kuzingatia sheria za nchi yake.

Hata hivyo, kuna hoja zinazotolewa na baadhi ya watu kuwa kifungu hiki kinaweza kuwa kandamizi kwa sababu kinaweka jukumu kubwa kwa raia kujua sheria zote, huku mifumo ya kisheria ikiwa na ugumu na uchangamfu mkubwa. Kwa mfano, katika nchi ambazo sheria ni nyingi, ngumu kueleweka au zinabadilika mara kwa mara, inaweza kuwa vigumu kwa mtu wa kawaida kujua sheria zote.

Vilevile, kwa baadhi ya watu, mfumo huu unaweza kuonekana kama unamnyima mtu nafasi ya kujitetea na kuhoji haki yake, hasa katika kesi ambapo mtu anaweza kuwa na uelewa mdogo wa sheria. Hivyo, kuna mjadala unaendelea kuhusu faida na hasara za kifungu hiki katika mifumo ya kisheria.

Ni muhimu kutambua kwamba mifumo ya kisheria inaendelea kubadilika na kuzoea mahitaji ya jamii. Kwa hiyo, ikiwa kuna wasiwasi kwamba kifungu hiki kinaweza kuwa kandamizi au haki za watu zinaweza kuathiriwa, wadau wanaweza kuwasilisha mapendekezo ya marekebisho na kushiriki katika mijadala ya kisheria ili kuboresha mfumo wa sheria.

[19:17, 19/07/2023] G: Kila nikisoma hiki kifungu nachefukwa. @A

Sioni mantiki ya kifungu hiki ,

Mwananchi mlengwa afanye nini ?

[19:20, 19/07/2023] T: Nimecheka sana Mdau “Umechefukwa” yalikukuta nini mahakamani?

[19:22, 19/07/2023] Gia: Moderator @T Nijibu swali langu kwanza .🤒

[19:29, 19/07/2023] Ta: Ili mtuhumiwa Mlengwa Mwananchi aweze kusasisha maarifa yake na kuepuka kutokujua sheria, lazima kama watu tufanye haya

1. Kujifunza sheria: 

Mtu anaweza kuanza kwa kujifunza sheria za nchi kama tunavyofanya hapa. Hii inaweza kujumuisha kusoma vitabu vya sheria, kanuni, na taratibu za kisheria. Pia, mtu anaweza kuhudhuria mafunzo, semina, au warsha zinazohusu sheria au kama hivi ulivyolileta swali lako kwenye forum kama hii.

2. Kupata habari kutoka vyanzo rasmi: 

Serikali na mamlaka husika mara nyingi hutoa habari na vifaa vya kusaidia wananchi kuelewa sheria na sasa naona kunauboreshaji mkubwa unafanyika. Mtuhumiwa Mlengwa anaweza kutembelea tovuti za serikali, kama vile za Wizara ya Sheria, Mahakama, au Idara ya Haki,asdasi za kiraia zinazojihusisha na maswala ya kisheria ambapo wanaweza kupata habari muhimu na nyaraka za kisheria.

3. Kupata ushauri wa kisheria: 

Kwa masuala mazito na ya kisheria, ni muhimu kutafuta ushauri wa kisheria kutoka kwa mwanasheria au wakili. Mwanasheria ataweza kutoa maelezo na mwongozo unaofaa kuhusu sheria na jinsi inavyomhusu mtuhumiwa Mlengwa.

4. Kujiunga na makundi ya kisheria: 

Kuna makundi mengi ya kisheria ambayo mtu anaweza kujiunga nayo ili kujifunza zaidi na kubadilishana uzoefu ambapo wengi hatuuoni umuhimu wa jambo hili. Hii inaweza kuwa ni klabu ya sheria, vyama vya wanasheria, au jumuiya za kisheria za mitaa.

5. Kufuatilia mabadiliko ya kisheria: 

Sheria hubadilika mara kwa mara, na ni muhimu kwa mtu kufuatilia mabadiliko hayo. Kusoma taarifa za kisheria, kufuatilia vyombo vya habari, na kujiandikisha kwa habari za sasisho la kisheria kutoka vyanzo rasmi ni njia nzuri ya kusasisha maarifa.

Kwa kufuata hatua hizi, mtuhumiwa Mlengwa,mwananchi kama wewe uliechefukwa unaweza kuimarisha ufahamu  wa sheria na kuwa na uwezo bora wa kuzingatia sheria na kujitetea katika mfumo wa kisheria na hili nakupongeza sana. Ni muhimu kwamba ushauri wa kisheria uliopewa na mwanasheria wa kitaalamu ni muhimu sana katika masuala ya kisheria hapa tunakupa tu namna bora ya kutochefukwa tena..

[19:33, 19/07/2023] M: Hili hapa “5. Kufuatilia mabadiliko ya kisheria: 

Sheria hubadilika mara kwa mara, na ni muhimu kwa mtu kufuatilia mabadiliko hayo. Kusoma taarifa za kisheria, kufuatilia vyombo vya habari, na kujiandikisha kwa habari za sasisho la kisheria kutoka vyanzo rasmi ni njia nzuri ya kusasisha maarifa.”, ndio muhimu zaidi kwani hiyo kauli msingi wake ni hiyo statement. Ilijengwa katika misingi kuwa utungaji wa sheria ni shirikishi na ni wa wazi, na kila mtu anashiriki kutunga sheria kupitia wawakilishi wake. Kwa hiyo sheria ikitungwa inajulikana. Ndio maana kwa mfano kwenye by-laws kuna hitajio la ile by-law kusudiwa kuchapishwa kwa watu wataoathirika nayo ili waitolee maoni kabla haijatungwa

[19:38, 19/07/2023] G: “Hizo kusasisha na sashisho “ @T & @M Mnatuacha kidogo na Kiswahili hiki yakinifu 🙆🏾‍♂️

[19:43, 19/07/2023] T: KUSASISHA MAARIFA ni mchakato wa kuendelea kujifunza na kuboresha ufahamu wako katika eneo fulani la maarifa. Inahusisha kufuatilia na kujifunza mabadiliko, maendeleo, na uvumbuzi mpya katika eneo hilo ili kuweka maarifa yako kuwa yanakidhi hali ya sasa. 

Kusasisha maarifa kunaweza kujumuisha shughuli kama vile kusoma vitabu, kusoma machapisho ya kisayansi, kusikiliza mihadhara au podcast, kuhudhuria semina au warsha, kujiunga na kozi au programu za mafunzo, kutafiti kwa kutumia vyanzo vya kuaminika mtandaoni, na kujenga uhusiano na wataalamu katika eneo husika.

Umuhimu wa kusasisha maarifa ni kuhakikisha kuwa unakuwa na taarifa na ufahamu wa hivi karibuni katika eneo husika. Hii inakusaidia kuwa na ujuzi unaohitajika, kuweka kasi na mabadiliko ya kiteknolojia, na kuwa na uwezo wa kufanya maamuzi bora na kuchangia kwenye mazungumzo na maendeleo katika eneo hilo.

Kwa mfano, katika mazingira ya kazi, kusasisha maarifa kunaweza kuhusisha kujifunza mbinu mpya za uongozi, teknolojia mpya, au mwenendo wa soko. Katika fani za kisheria, kusasisha maarifa kunaweza kuhusisha kufuatilia marekebisho ya sheria, maamuzi ya mahakama, au mabadiliko katika miongozo ya kitaaluma.

Kwa ujumla, kusasisha maarifa ni mchakato endelevu wa kujifunza na kuboresha ufahamu wako ili kukaa na wakati na kuwa na uwezo wa kufanya maamuzi na kuchangia kwa ufanisi katika eneo lako la maslahi.

[19:50, 19/07/2023] Ta: Neno “SASISHO” linarejelea mabadiliko au habari mpya ambazo hutokea katika eneo fulani au katika kipengele cha maarifa au teknolojia. Sasisho hujumuisha taarifa mpya, maboresho, marekebisho, au maendeleo katika suala husika.

Kwenye muktadha wa maarifa au teknolojia, sasisho ni taarifa au mabadiliko yanayotolewa ili kuweka maarifa na teknolojia katika hali ya sasa. SASISHO linaweza kuwa katika kamusi, Wataalamu wa lugha watatujuza zaidi 

SASISHO linachukuliwa kuwa muhimu kwa sababu inahakikisha kuwa maarifa yanabaki kuwa ya sasa na yanajumuisha maendeleo ya hivi karibuni. Ni njia ya kuweka kasi na mabadiliko katika eneo husika na kuhakikisha kuwa watu wanapata habari mpya na muhimu kwa ajili ya kuboresha ujuzi na ufahamu wao.

Kwa mfano, katika teknolojia ya kompyuta, sasisho za programu ni mabadiliko na marekebisho yanayotolewa na watengenezaji ili kuboresha utendaji, kurekebisha hitilafu, au kusasisha usalama. Katika mazingira ya kisheria, sasisho linaweza kuwa marekebisho ya sheria yaliyofanywa na bunge au uamuzi wa hivi karibuni wa mahakama.

Kwa ujumla, SASISHO ni taarifa au mabadiliko yanayotolewa ili kudumisha maarifa na teknolojia katika hali ya sasa na kukidhi mahitaji ya wakati uliopo. TUENDELEE  SASA

[19:50, 19/07/2023] G: 🙆🏾‍♂️🙌🏾

Ahaaaa @T .

[19:54, 19/07/2023] Ta: Ni kweli @M  Shirikisho na ushiriki wa umma katika utungaji wa sheria ni muhimu sana. Kuwezesha fursa kwa wananchi kutoa maoni na mchango wao katika hatua za awali za utungaji wa sheria, kama vile kuchapishwa kwa sheria kabla haijatungwa, ni njia nzuri ya kuhakikisha kuwa sheria inawajenga na kuwahudumia wananchi ipasavyo.

Kwa kuzingatia misingi hii, wananchi wanaweza kujitayarisha na kufuata sheria kwa ufanisi na kuwa na sauti katika mchakato wa kutunga sheria. Pia, kuhakikisha uwazi na ufikiaji wa sheria kutachochea imani na heshima kwa mfumo wa sheria na kukuza haki na usawa kwa wananchi wote.

[19:56, 19/07/2023] Gidion Na: Wadau, Naomba tujadili madhara ya jumla ya sheria hii. Hatuoni watu wengi wameathirika kutokana na hili? Bado Nina ukakasi kidogo juu ya hili.

[20:05, 19/07/2023] M: Kama ingeruhusiwa ignorance of the law kuwa defense basi hakuna ambaye angehukumiwa maana kila mtu angesema hajui sheria, na wengine wangepretend kutojua. Ndio sababu ikawekwa hiyo responsibility

[20:06, 19/07/2023] M: Hata hiyo kukosea sheria mistake of law ni defense

[20:09, 19/07/2023] M: Na mara nyingi hii maxim inatumika sana (strictly)kwenye kesi za jinai kuliko za madai japokuwa kuna wakati baadhi ya mahakama nchi nyingine zimejaribu kuweka exception lakini katika  very strict circumstances

[20:11, 19/07/2023] T: Ndiyo, katika mifumo mingi ya kisheria, “kukosea sheria” (mistake of law) inaweza kutumika kama ulinzi (defense) katika kesi za jinai. Mistake of law inamaanisha mtuhumiwa anaamini kwamba kitendo alichofanya hakikuwa kinyume cha sheria, hata kama haikuwa kweli.

Hata hivyo, ni muhimu kuelewa kuwa ulinzi wa kukosea sheria (mistake of law) mara nyingi unatumika katika hali maalum na kuna vigezo vinavyopaswa kuzingatiwa. Kwa mfano, kuna tofauti kati ya “kukosea sheria” (mistake of law) na “kukosea ukweli” (mistake of fact).

Katika baadhi ya mifumo ya kisheria, mtuhumiwa anaweza kutumia ulinzi wa kukosea sheria ikiwa kuna sababu halali ya kuamini kwamba kitendo alichokifanya hakikuwa kinyume cha sheria, kama vile kutegemea tafsiri isiyo sahihi ya sheria iliyotolewa na mamlaka husika.

Hata hivyo, inapaswa kuzingatiwa kwamba mifumo ya kisheria inatofautiana kutoka nchi moja hadi nyingine. Sheria na kanuni za kukosea sheria kama ulinzi zinaweza kutofautiana kulingana na nchi na mfumo wa kisheria uliopo. Kwa hiyo, ni vyema kushauriana na mwanasheria au wataalamu wa sheria katika eneo husika ili kupata mwongozo sahihi kuhusu ulinzi wa kukosea sheria katika muktadha maalum wa kisheria.

[20:27, 19/07/2023] G: Kwa kuzingatia hayo mliyosema wadau @Tandawili Machaka na @Msomi Fungo . Nini kifanyike kiwe kama pendekezi kwenye uboreshaji wa katiba yetu?

[21:16, 19/07/2023] T: Sheria ambayo inasema “kutokujua sheria hakumwondolei mtu hatia” inaweza kuwa na madhara kwa wananchi ambao hawana ufahamu wa sheria .Ni kweli yapo baadhi ya madhara yanayoweza kujitokeza:

1. Ubaguzi na kutokuwa na usawa: 

Sheria hii inaweza kuwa na athari tofauti kwa watu kutokana na upatikanaji tofauti wa elimu na ufahamu wa sheria. Wananchi ambao hawana rasilimali au fursa ya kupata elimu ya kisheria wanaweza kuwa katika hatari ya kuwa na ufahamu mdogo wa sheria na, kwa hiyo, wanaweza kuwa katika hatari ya kukiuka sheria bila kujua.

2. Unyanyasaji wa kisheria: 

Katika mifumo isiyo na uwazi au isiyojitosheleza, sheria hii inaweza kuwa chombo cha unyanyasaji wa kisheria. Watu wanaweza kushtakiwa na kupatikana na hatia hata kwa makosa madogo ambayo hawakujua kuwa ni kinyume cha sheria.

3. Kupunguza imani katika mfumo wa sheria: 

Sheria hii inaweza kusababisha wananchi kupoteza imani katika haki na usawa wa mfumo wa sheria. Wanaweza kuona mfumo wa sheria kama kandamizi au unaowalenga, hasa ikiwa hawawezi kujitetea kwa kutokujua sheria.

4. Uwezekano wa kukosa haki ya kujitetea: 

Sheria hii inaweza kuwanyima watuhumiwa fursa ya kujitetea kwa kutumia kutokujua sheria kama ulinzi wao. Watu wanaweza kuwa na hatia na kupatikana na hatia bila kujua au kuelewa kabisa matokeo ya vitendo vyao.

Lazima mfumo wa sheria kuzingatia uwazi, upatikanaji wa elimu ya kisheria, na kuhakikisha kuwa haki za wananchi zinalindwa. Pia, inapaswa kuwepo njia za kuhakiki mifumo ya sheria ili kuondoa ubaguzi na kuhakikisha kuwa haki za watu zinaheshimiwa.

[21:22, 19/07/2023] T: Katika kuandaa katiba mpya, kuna mambo muhimu ambayo yanapaswa kuzingatiwa linapokuja suala la sheria na haki za msingi. Hapa kuna mambo kadhaa ambayo yanaweza kuzingatiwa:

1. Uhuru wa kujieleza na haki za msingi: 

Katiba inapaswa kulinda uhuru wa kujieleza, uhuru wa vyombo vya habari, uhuru wa kujumuika, na uhuru wa dini na imani. Pia, inapaswa kutoa ulinzi kwa haki za binadamu za msingi kama vile haki ya usawa, uhuru wa kibinafsi, na haki ya kupata haki ya haki.

2. Utawala bora na uwajibikaji: 

Katiba inapaswa kusisitiza umuhimu wa utawala bora, uwajibikaji wa viongozi, uwazi, uwazi, na uwajibikaji kwa wananchi. Inaweza kujumuisha mifumo ya usimamizi wa rasilimali za umma, uwepo wa tume huru za uchaguzi, na utaratibu wa kisheria wa kuchunguza na kushughulikia vitendo vya rushwa.

3. Uhuru wa Mahakama na utawala wa sheria: 

Katiba inapaswa kuhakikisha uhuru wa Mahakama na kujenga utawala wa sheria. Inaweza kuhusisha uhuru wa majaji, uhuru wa kufanya maamuzi kwa haki, na ulinzi dhidi ya ubaguzi na upendeleo.

4. Ulinzi wa haki za watu wachache na makundi yaliyotengwa: 

Katiba inapaswa kuhakikisha ulinzi na usawa kwa watu wachache na makundi yaliyotengwa, kama vile wanawake, watoto, watu wenye ulemavu, wazee, na wachache wa kikabila. Inaweza kujumuisha hatua za kuboresha usawa wa kijinsia na kuondoa ubaguzi katika jamii.

5. Ushiriki wa umma na demokrasia:

Katiba inapaswa kuwezesha ushiriki wa umma na kuwawezesha wananchi kushiriki katika mchakato wa maamuzi ya umma na kuwajibika kwa viongozi wao. Inaweza kujumuisha haki ya kupiga kura, uwepo wa vyombo vya uwakilishi, na mifumo ya ushiriki wa wananchi katika maamuzi ya umma.

6. Mfumo wa haki na utekelezaji: 

Katiba inapaswa kuhakikisha kuwa mfumo wa haki ni wa haki, ufanisi, na unapatikana kwa wote. Inaweza kujumuisha haki ya kupata msaada wa kisheria, uhuru wa kufanya malalamiko na kusikilizwa kwa haki, na uwepo wa mfumo wa kisheria uliowazi na unaofuata kanuni za haki na usawa.

Kufanya mchakato wa katiba mpya uwe shirikishi na kuhusisha maoni na maslahi ya wananchi wote. Mchakato wa kuandaa katiba mpya unapaswa kuwa wazi, uwazi, na kuzingatia misingi ya kidemokrasia na haki za binadamu Wanasheria wako hapa watatudadavulia zaidi.

[21:27, 19/07/2023] G: Hakika kwa hili Grace works on disposition minds.Umefungua uelewa Mpana sana katika hili. @T: NYONGEZA…

Katika kuandaa katiba mpya, kuna mambo kadhaa yanayopaswa kuzingatiwa linapokuja suala la sheria na kanuni za kukosea sheria (mistake of law). Ninanyongeza muhimu yanayoweza kuzingatiwa pia:

1. Uhuru wa kujieleza na haki za binadamu: 

Katiba inapaswa kuhakikisha uhuru wa kujieleza na haki za binadamu zinalindwa ipasavyo. Hii ni pamoja na uhuru wa kutoa maoni, kukusanyika, na kueleza fikra bila kuingiliwa na serikali au vyanzo vingine vya mamlaka.

2. Uwazi na upatikanaji wa sheria: 

Katiba inapaswa kuhakikisha uwazi na upatikanaji wa sheria kwa wananchi. Sheria na kanuni zinapaswa kuwa wazi, rahisi kueleweka, na kupatikana kwa urahisi ili kila mtu aweze kuzijua na kuzingatia.

3. Elimu ya kisheria: 

Katiba inaweza kuzingatia umuhimu wa elimu ya kisheria kwa umma. Hii inaweza kujumuisha kutoa elimu ya kisheria na ufahamu wa sheria kwa wananchi ili waweze kuelewa na kuzingatia sheria zao.

4. Kanuni ya “kutokujua sheria”: 

Katiba inaweza kuamua jinsi sheria na kanuni za kukosea sheria (mistake of law) zinavyotumika. Inaweza kubainisha ikiwa kukosea sheria linaweza kutumiwa kama ulinzi na vigezo vinavyopaswa kuzingatiwa katika kesi hizo.

5. Usawa mbele ya sheria: 

Katiba inapaswa kuhakikisha kuwa kila mtu anasimama mbele ya sheria bila ubaguzi. Sheria zinapaswa kutumika kwa usawa na haki kwa watu wote, bila kujali hadhi yao au nafasi yao katika jamii.

6. Ushirikishwaji wa umma: 

Katiba inaweza kuweka utaratibu wa kushirikisha umma katika mchakato wa kuunda na kuboresha sheria. Hii inaweza kujumuisha kutoa fursa kwa umma kutoa maoni na kuchangia katika hatua za awali za utungaji wa sheria.

Mchakato wa kuandaa katiba mpya unahitaji kuzingatia mahitaji na maoni ya wananchi, misingi ya demokrasia, na heshima ya haki za binadamu. Ushauri wa wataalamu wa sheria na mchakato wa kujadiliana na wananchi ni muhimu katika kuhakikisha kuwa sheria zinajengwa kwa njia ambayo inaweka msingi wa haki, usawa, na utawala bora.

[08:50, 20/07/2023] +255: Najaribu kuwaza kwa sauti! Sheria zilizopo sasa pia zinafaa sana kutumika na ziko sawa ila swali tunawezaje kuwageuza watu specifically wenye vyeo fulani,viongozi mfano tumeona hata kwenye awamu iliyopita pia alichokisema mzee Rostam mahakama sometimes Zina operate kwa simu(maelekezo). Je nini kifanyike watu kuheshimu sheria na zikafatwa bila kujali huyu ni nani??? Pili nini kifanyike mihimili hii iwe na nguvu na ifanye kazi bila kuingiliwa??? Tunahitaji professionals ambao hawateuliwi na mtu yeyote??? Nafikiri kuna nafasi haziitaji siasa, uteuzi nakadhalika. Kuna haja ya kuliweka sawa hili maana hata tukipata katiba mpya bado tunapata shida ya namna ya hii taasisi kuwa 100% independent.

[12:37, 20/07/2023] M: Shida inakuja pale mtu anajua wazi kuwa kwa hili, kwa wakati huu ni kosa. Lakini anataka kulihalalisha kwa kisingizio cha demokrasia uhuru wa maoni.

[14:12, 20/07/2023] T: Mtu anajua wazi kuwa anafanya kosa lakini anajaribu kulihalalisha kwa kisingizio cha demokrasia au uhuru wa maoni inaweza kuwa ngumu na inahitaji kutafakari kwa kina juu ya masuala ya maadili na utawala bora. Mimi naona  mambo muhimu yanayoweza kuzingatiwa kushughulikia hali kama kwa mtazamo wangu ni haya:

1. Kujikagua kimaadili: Mtu anaweza kuanza kwa kujiuliza maswali ya maadili juu ya kitendo anachokusudia kufanya. Anaweza kujiuliza ikiwa kitendo hicho kinaendana na kanuni za maadili na thamani za jamii, haki za binadamu, na haki za wengine.

2. Kuheshimu sheria na katiba: Mtu anapaswa kuzingatia kwamba demokrasia na uhuru wa maoni vina mipaka na vinapaswa kuheshimu sheria na katiba ya nchi. Uhuru wa maoni hauhusu kufanya mambo yoyote bila kuzingatia sheria na kanuni zilizopo.

3. Kupata ushauri wa kitaalamu: Mtu anaweza kutafuta ushauri wa kitaalamu kutoka kwa wataalamu wa sheria au washauri wengine ili kupata mwongozo kuhusu hatua wanayokusudia kuchukua na jinsi inavyolingana na sheria na maadili.

4. Kuzingatia maslahi ya umma: Ni muhimu kuzingatia maslahi ya umma na athari za kitendo hicho kwa jamii na taifa kwa ujumla. Kitendo ambacho kinaweza kuwa kinyume cha sheria au kanuni kinaweza kuathiri vibaya wengine na kuleta athari mbaya katika jamii.

5. Uwazi na uwajibikaji: Ni muhimu kuwa na uwazi na uwajibikaji katika kuchukua hatua. Mtu anaweza kujitahidi kujieleza kwa uwazi kuhusu nia na mawazo yake, na pia kuwajibika kwa matendo yake mbele ya wengine na mbele ya sheria.

6. Kufuata taratibu za kisheria: Ikiwa mtu anaamini kuwa sheria na kanuni za sasa hazilingani na maadili au matakwa ya demokrasia, wanaweza kutumia taratibu za kisheria za kuleta mabadiliko au kufanya kampeni ya kisheria ili kufikia lengo lao.

Kwa ujumla, ni muhimu kuzingatia kanuni za maadili, sheria na katiba ya nchi, na maslahi ya umma katika kuchukua hatua na kutoa maoni. Uhuru wa maoni unapaswa kwenda sambamba na wajibu na heshima kwa sheria na haki za wengine.

[14:21, 20/07/2023] Mzee K: 👍🏿👍🏿

[14:46, 20/07/2023] T: Maswali yako ni muhimu na yanaelekeza kwenye changamoto kubwa za kujenga na kudumisha utawala bora, uhuru wa taasisi, na kuhakikisha kila mtu anaheshimu sheria bila kujali cheo chake au nafasi yake katika jamii. Kufikia malengo hayo, kuna mambo kadhaa ambayo yanaweza kuzingatiwa:

1. Utawala bora na uwazi: Kujenga utawala bora unahitaji uwazi, uwajibikaji, na uwazi katika taasisi za serikali na mifumo ya kisheria. Serikali inapaswa kuwa wazi na kutoa taarifa kwa umma juu ya shughuli zake, na taasisi za kisheria zinapaswa kufanya kazi kwa uwazi na uwajibikaji ili kujenga imani ya umma.

2. Uhuru na uhuru wa taasisi: Uhuru wa mihimili ya serikali, kama vile Mahakama, Bunge, na Serikali, ni muhimu sana. Kuhakikisha mihimili hii inakuwa huru na haiingiliwi na mamlaka nyingine kunahitaji kuweka katiba na sheria ambazo zinalinda uhuru huo na kusimamia kwa kina.

3. Kupambana na rushwa na ufisadi: Rushwa na ufisadi ni moja ya changamoto kubwa inayohatarisha uhuru na utawala bora. Kuhakikisha kuwa taasisi za kupambana na rushwa zina nguvu na uhuru wa kufanya kazi yake bila kuingiliwa na mtu yeyote ni muhimu katika kupunguza athari za rushwa.

4. Uteuzi na upatikanaji wa wataalamu: Kuhakikisha taasisi za serikali na mifumo ya kisheria ina wataalamu waliojizolea uzoefu na ujuzi katika fani zao ni muhimu. Uteuzi unapaswa kutegemea sifa na uwezo wa mtu na siyo upendeleo wa kisiasa au mengineyo.

5. Elimu ya kisheria na uelewa wa umma: Kutoa elimu ya kisheria na kuelimisha umma juu ya haki na wajibu wao chini ya sheria na katiba inaweza kusaidia kujenga utamaduni wa kuheshimu sheria na kusaidia watu kuelewa jinsi taasisi za serikali zinavyofanya kazi.

Kwa ujumla, kujenga taasisi huru, kuhakikisha utawala bora, na kuwajibika kwa wote, inahitaji juhudi za pamoja za serikali, taasisi za kiraia, na wananchi wenyewe. Kufanya mabadiliko hayo yanaweza kuchukua muda na jitihada, lakini ni muhimu katika kujenga jamii yenye usawa, yenye haki, na yenye kuheshimu sheria Nashukuru hili leo limeongelewa sana Pale ukumbi wa Jakaya Kikwete katika  kikao cha wajumbe wa tume ya haki jinai, dpc na wahariri wa vyombo vya habari kilichomalizika hivi punde