Ingawa hakuna sehemu maalum inayoitwa “Uwazi na Uwajibikaji” katika Katiba, misingi hii imejikita katika vipengele kadhaa vya Katiba ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania ya mwaka 1977, kama ilivyofanyiwa marekebisho.
Ibara ya 1 (1), Utawala wa Sheria.
Ibara hii inasisitiza utawala wa sheria na kwamba kila mtu, ikiwa ni pamoja na serikali yenyewe, inapaswa kuendesha shughuli zake kwa kuzingatia sheria. Hii inalenga kuhakikisha uwajibikaji na kuzuia matumizi mabaya ya madaraka.
Ibara ya 11, Haki za Binadamu.
Sehemu ya kwanza ya Ibara ya 11 inaeleza haki na wajibu wa raia. Haki hizi zinajumuisha haki ya kupata habari, ambayo inachangia kukuza uwazi. Pia, Ibara hii inatambua haki ya kila mtu kushiriki katika mambo ya umma, ambayo inaweza kufungamana na uwajibikaji wa viongozi.
Ibara ya 18, Ulinzi wa Haki za Binadamu.
Ibara hii inatoa mwongozo wa jinsi haki za binadamu zinalindwa. Inalenga kuhakikisha kuwa kila mtu anapata haki sawa mbele ya sheria na inaweza kutumika kudai uwajibikaji wa serikali kwa wananchi wake.
Ibara ya 25, Haki ya Kupata Habari.
Hii ni sehemu muhimu inayohusu uwazi. Inatambua haki ya kila mwananchi kupata habari kwa mujibu wa sheria, huku ikiweka msisitizo kwa serikali kuwa na uwazi katika shughuli zake.
Ibara ya 37, Uwajibikaji wa Kisheria.
Ibara hii inasisitiza uwajibikaji wa kisheria wa viongozi na watumishi wa umma. Inaeleza kuwa viongozi wanapaswa kutekeleza majukumu yao kwa uaminifu na uwazi na wanaweza kuwajibishwa kisheria kwa ukiukwaji wa sheria.
Ibara ya 61A, Tume ya Maadili ya Viongozi wa Umma.
Sehemu hii inaanzisha Tume ya Maadili ya Viongozi wa Umma, ambayo inahusika na kudumisha uwazi na uwajibikaji kwa kuchunguza na kutoa adhabu kwa viongozi wa umma wanaokiuka maadili.
Ibara ya 61B, Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali.
Inasisitiza uwajibikaji wa serikali katika matumizi ya fedha za umma. Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali anahusika na kuhakikisha uwazi na uwajibikaji katika matumizi ya fedha za umma.
Misingi hii yote inachangia katika kujenga mfumo wa utawala bora, ambao unalenga kuhakikisha uwazi, uwajibikaji, na haki za binadamu zinazingatiwa katika shughuli za serikali.
#Katiba Ni Maridhiano, Uchaguzi Ni Mashindano
