[15:17, 22/05/2023] +255 74: Kuna mambo ya msingi katika katiba inayofuata ielekeze kwenye suala la ardhi.
1. Kuhusu umiliki wake uweje…milele, 33, 99yrs?
2. Umiliki wa ardhi ya kijiji upoje? Fidia kwa wananchi kwa ardhi wanazopewa wawekezaji tutumie rates zipi?
3. Nguvu ya rais kama custodian wa ardhi ya nchi inafanywaje iangaliwe kwa upana zaidi?
4. Pia katiba mpya iweke wazi ikiwa rais ataitoa ardhi kwa mwekezaji bila kua na maslahi ya kitaifa yafaa ashitakiwe, na maslahi hayo yawe yenye mashiko!
6. Kuhusu uraia pacha katiba mpya iangalie …..hapa tukiwa wazembe basi ardhi yetu tutaieka rehani kwa wageni wanaotuzunguka wanaotamani ardhi yetu iwe yao.
[15:26, 22/05/2023] K: Hizi hoja Kuntu @~Kwa kuongezea hapa katiba inabidi iweke wazi Ardhi yetu in relation to East Africa na Africa yote maana kuna meulekeo wa mashirikiano ya waafrika lazima tuhifadhi eneo letu ili wageni wasije wakakuta wala
NINA MNUKUU MZEE WETU @Mzee K alipata kusema “Hili la kilimo, toka awamu ya kwanza, kwenye Azimio la Arusha kama sijakosea, ilitamkwa wazi kuwa nchi yetu ni ya wakulima na wafanya kazi.
Kabla sijasonga mbele, niulize kwenye Katiba inayotarajiwa, tamko hili limezingatiwa? Kwani waliotutangulia, waliona umuhimu wa kilimo kuwa ndio uti wa mgogo wa uchumi wa Taifa letu. Vivyo hivyo kwa uongozi uliofuata kwa kuachiana vijiti.
Lakini inaonekana baadhi ya Watanzania, hatutaki au tumechelewa kukiona kilimo kwa mtazamo huo. Hata kama tulikiona/tulimekiona hivyo kama taifa, hatukuwaandaa vijana wetu kuingia kwenye kilimo.
Bashe leo kaanza, lakini kwa ujinga, baadhi yetu tunapinga kuwa mipango yake, haina mwelekeo wa kufanikisha kilimo nchini. Sisi wengine wa zamani, hutupwa kirahisi sana na vijana pembeni, tunapowakumbusha kuwa; kuwa mavi ya kale hayanuki.
Miaka ya 1970 afisa mmoja wa kikosi cha anga wa jeshi la Nigeria akiwa hapa nchini, kusaidia ukombozi wa Kusini mwa Afrika; aliniuliza swali kuhusu utaratibu wa matumizi ya aridhi nchini Tanzania ukoje kwani arukapo juu ya aridhi ya Tanzania, hujionea mapori karibu nchi nzima yamelala tu.
Nilipomjibu kuwa mtu yeyote anaweza kujipatia aridhi popote pale bila taabu, likafuata swali kuwa mbona nimeajiriwa. Jibu langu likawa jepesi kuwa sina mtaji.
Likafuata swali la mshangao kuwa, vipi sikujua kuwa aridhi ni mtaji!! Hapo, nami nikataka kujua kwao Nigeria utaratibu wa kupata airidhi ukoje. Aliniambia kuwa Nigeria mtu kupata aridhi ya mraba wa sq.ft moja, itamtokea puani, kwani sio rahisi na ghali mmno.”Mwisho wa Kumnukuu Mzee wetu huyu anatupeleka sasa kuona kwa undani mapungufu kikatiba kama yalivyoainishwa na @~H hapa kuna jambo chokonozi..
Baadhi ya ibara za Katiba ya Tanzania ambazo zinazungumzia suala la ardhi ni pamoja na:
• Ibara ya 5 inayoelezea kuwa madaraka yote ya dola yanatokana na wananchi na kwamba wananchi wanayo mamlaka kamili ya kujitawala na kujiamulia mambo yao, ikiwemo masuala ya ardhi.
• Ibara ya 14 inayoelezea kuwa kila mtu ana haki ya kumiliki mali, ikiwemo ardhi.
• Ibara ya 16 inayoelezea kuwa ardhi ya Tanzania ni mali ya dola na kwamba serikali ina jukumu la kusimamia na kutunza ardhi hiyo kwa niaba ya wananchi.
• Ibara ya 17 inayoelezea kuwa kila mtu ana haki ya kutumia ardhi kwa shughuli zake za maendeleo, lakini pia inatoa wajibu wa kuhifadhi ardhi hiyo kwa ajili ya vizazi vya sasa na vijavyo.
[17:16, 22/05/2023] J: Ni kuhakikisha rasimu husika inaonekana ili maboresho yaendelee kuongezwa ili kufikia mtazamo huu. [18:12, 22/05/2023] Kopwe: Ibada ya 17 inanikosha vilivyo katika suala la Ardhi hebu tuendelee [18:16, 22/05/2023] K:
imenifanya kufikiri juu ya wale wenzetu watukutu wanaoendeshwa na “tamaa” kadha wa kadha ambazo ni mbaya tuwawekee angalizo/katazo/ onyo kwenye kila eneo ili wakijaribu wajue kuna consequence ambazo hata mawakili wa sheria za dunia hawatawatoa jela
[18:22, 22/05/2023] Martina Kabusamwa: Kwa ujumla, Katiba ya Tanzania inalenga kuhakikisha kwamba ardhi inatumika kwa manufaa ya wananchi wote pamoja na kuwa na usimamizi mzuri wa rasilimali hii muhimu. Kwa hiyo, ibara hizi mbalimbali zinasisitiza umuhimu wa kulinda haki za raia kuhusu ardhi na kusimamia matumizi yake kwa njia inayofaa ili kuhakikisha kuwa inawanufaisha wote kwa ujumla.
“ardhi ni mtaji”. Kifungu hiki cha maneno kinaweza kuwa na tafsiri mbalimbali kulingana na muktadha kinapotumika. Kwa mfano, inaweza kumaanisha kwamba ardhi ni mali ya thamani ambayo inaweza kutumika kwa uwekezaji, au inaweza kuashiria kwamba ardhi ni rasilimali muhimu kwa kilimo na shughuli nyingine za kiuchumi
[18:33, 22/05/2023] M1: Nikiongeza ngoja niisawiri Katiba ya JMT ya mwaka 1977
Nikiendelea kuangalia Ibara ya 19 inayoelezea kuwa kila mtu ana haki ya kupata ardhi kwa ajili ya kujenga makazi na kufanya shughuli zake za kiuchumi.
• Ibara ya 20 inayoelezea kuwa serikali ina jukumu la kuhakikisha kuwa ardhi inagawiwa kwa usawa na kwa kuzingatia maslahi ya umma na kwamba wageni wanaweza kupewa ardhi kwa kufuata sheria na taratibu zilizowekwa na serikali.
• Ibara ya 33 inayoelezea kuwa serikali ina jukumu la kulinda na kuhifadhi mazingira na kwamba kila mtu ana wajibu wa kuhifadhi na kulinda mazingira, ikiwemo ardhi.
• Ibara ya 34 inayoelezea kuwa watu wenye ulemavu, wanawake na watoto wanapaswa kulindwa dhidi ya ubaguzi, ikiwemo katika suala la umiliki wa ardhi. Hivyo, Katiba ya Tanzania inalinda haki za wote kuhusu suala la ardhi bila kujali jinsia, umri, ulemavu au kabila.
[18:34, 22/05/2023] Martina Kabusamwa:
[19:00, 22/05/2023] T: Umiliki wa ardhi ya kijiji unaweza kuwa katika mfumo wa umiliki wa pamoja au kumilikiwa na wanakijiji binafsi. Kwa mfumo wa umiliki wa pamoja, ardhi inaweza kumilikiwa na kijiji kama shirika au jumuiya ya watu wote wa kijiji. Katika kesi hii, wanakijiji wote wana haki ya umiliki wa ardhi na wanaweza kuitumia kwa ajili ya kilimo, makazi, au shughuli nyingine za maendeleo.
1. Umiliki wa Ardhi ya Kijiji:
o Umiliki wa pamoja: Kijiji kinamiliki ardhi kwa pamoja na inaweza kuitumia kwa faida ya wanakijiji wote. Wanakijiji wanaweza kugawanya ardhi hiyo kwa ajili ya mashamba ya kilimo au makazi.
o Umiliki wa binafsi: Wanakijiji binafsi wana miliki ya ardhi ya kijiji. Kila mwanakijiji ana kipande cha ardhi ambacho wanaweza kuitumia kwa matumizi yao binafsi.
2. Rates za Fidia kwa Ardhi:
o Thamani ya soko: Fidia inaweza kuzingatia thamani ya soko ya ardhi iliyotolewa. Hii inamaanisha kwamba thamani ya ardhi inapimwa kulingana na bei ambayo ingeweza kuuza kwenye soko la mali isiyohamishika.
o Thamani ya mazao: Wakati mwingine fidia inaweza kuhesabiwa kwa kuzingatia thamani ya mazao yanayolimwa au yanayopatikana kwenye ardhi hiyo. Hii inaweza kuwa kwa msingi wa tathmini ya mapato yanayotokana na ardhi hiyo.
o Faida zilizopotea: Fidia inaweza kujumuisha pia faida ambazo wananchi wanaweza kupoteza kwa kukabidhi ardhi yao, kama vile upatikanaji wa maji, miundombinu ya umma, au huduma nyingine za kijamii ambazo zinategemea ardhi hiyo.
Ni muhimu kukumbuka kuwa rates za fidia zinaweza kutofautiana kulingana na muktadha wa kijiji, sheria na taratibu za nchi, na mahitaji ya wananchi walioathiriwa. Kwa hiyo, ni muhimu kufanya tathmini sahihi na kushauriana na wataalamu wa ardhi ili kuhakikisha fidia inafanywa kwa haki na kwa kuzingatia maslahi ya pande zote.
MJADALA UNAENELEA
